Xuất khẩu cá ngừ: Tận dụng lợi thế của những thị trường nhỏ

Sự suy giảm nhu cầu nhập khẩu tại các thị trường lớn đang khiến các doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ chuyển dịch sang khai phá các thị trường nhỏ tiềm năng.

Năm 2023, lạm phát tại các thị trường vẫn đang ở mức cao và điều này đang làm giảm sức mua tại các thị trường xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam .

Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong tháng 2/2023 tiếp tục sụt giảm 13% so với cùng kỳ. Do đó, tính tổng 2 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam vẫn thấp hơn 30% so với cùng kỳ năm trước, đạt hơn 108 triệu USD.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang nhiều thị trường chính trong tháng này đã có sự tăng trưởng so với cùng kỳ. Tuy nhiên, nguyên nhân của sự tăng trưởng này phần lớn là do tháng 2/2023 rơi vào thời điểm Tết nên kim ngạch xuất khẩu thấp.

Hiện sự chênh lệch tỉ giá đang khiến cho các sản phẩm của Việt Nam có giá cao hơn so với các nước đối thủ tại các thị trường nhập khẩu lớn như EU, Mỹ… Bên cạnh đó, giá cá ngừ nguyên liệu trên thị trường thế giới từ cuối năm ngoái tới nay đang có xu hướng ngày càng tăng cao, khiến cho các nhà nhập khẩu trì hoãn các đơn hàng để chờ giá giảm. Tất cả các điều này đang khiến cho xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang các thị trường giảm so với cùng kỳ.

Tại Mỹ, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam vẫn tiếp tục sụt giảm mạnh, giảm 45% trong tháng 2/2023, đạt hơn 20 triệu USD. Lũy kế 2 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu sang Mỹ đạt gần 37 triệu USD, giảm 54% so với cùng kỳ năm 2022.

Còn tại khối thị trường các nước tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) mặc dù xuất khẩu cá ngừ sang Nhật Bản và Mexico trong tháng 2/2023 rất khả quan đạt lần lượt 28% và 194% so với cùng kỳ, nhưng sự tăng trưởng này vẫn không đủ bù đắp lại lượng sụt giảm xuất khẩu sang thị trường lớn nhất trong khối trong thời gian qua là Canada.

Xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Canada ngày càng sụt giảm mạnh. Tính riêng trong tháng 2/2023, xuất khẩu cá ngừ sang thị trường này giảm tới 81%, chỉ đạt gần 800 nghìn USD. Chính sự sụt giảm sang thị trường này đã ảnh hưởng tới kết quả xuất khẩu sang khối thị trường CPTPP. Xuất khẩu sang khối thị trường này trong tháng 2 giảm 13% và tính lũy kế 2 tháng đầu năm xuất khẩu giảm 3% so với cùng kỳ.

Trong khi đó, xuất khẩu sang EU lại có sự đảo chiều trong tháng 2. Kim ngạch xuất khẩu cá ngừ sang khối thị trường này tăng 59% so với tháng 2/2022, đạt gần 14 triệu USD. Con số này góp phần nâng tổng kim ngạch xuất khẩu trong 2 tháng đầu năm sang EU lên hơn 22 triệu USD, tuy nhiên vẫn không đủ bù đắp lại lượng sụt giảm trong tháng 1 nên vẫn giảm 5% so với cùng kỳ. Xuất khẩu sang cả 3 thị trường nhập khẩu lớn nhất trong khối là Đức, Hà Lan và Tây Ban Nha đều tăng trưởng cao lần lượt là 77%, 372% và 58%.

Ngoài thị trường châu Âu, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Israel, Thái Lan và Nga cũng đang có sự tăng trưởng ấn tượng trong tháng 2/2023 lần lượt là 131%, 55% và 255%.

Với diễn biến xuất khẩu hiện nay, việc vực dậy xuất khẩu cá ngừ tại các thị trường lớn cần một khoảng thời gian để xem xét và điều chỉnh.

Ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, cho biết mặc dù các mặt hàng cá ngừ sụt giảm, nhưng mã hàng HS16 (trong đó chủ yếu loin cá ngừ hấp đông lạnh) vẫn giữ được thế nhập khẩu khả quan. Nhóm mặt hàng thịt/loin cá ngừ đông lạnh mã HS0304 giảm mạnh nhất 55%, còn xuất khẩu các mặt hàng cá ngừ tươi/đông lạnh và khô giảm 54% và cá ngừ đóng hộp giảm 46%.

Nhận định về thị trường cá ngừ những tháng đầu năm 2023, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản cho rằng lạm phát cao, thói quen của người tiêu dùng thay đổi, chú trọng hơn vào những sản phẩm có giá thấp hơn. Ngoài ra chi phí đầu vào đánh bắt vẫn cao, chưa gỡ được “Thẻ vàng IUU”; chi phí nhiên liệu cho khai thác thủy sản... vẫn là những khó khăn đối với ngành cá ngừ.

Tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang các thị trường có ký kết Hiệp định thương mại tự do (FTA) đang rất khả quan.

Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam kỳ vọng các FTAs sẽ là động lực thúc đẩy xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam và dự báo nhu cầu của thị trường có thể sẽ dần phục hồi trong nửa cuối năm 2023.

Xuất khẩu cá ngừ của nước ta lạc quan tin tưởng sẽ có sự tăng trưởng khả quan trong nửa cuối năm nay.

Trong những năm gần đây, cá ngừ luôn chiếm tỉ trọng lớn nhất trong tổng kim ngạch xuất khẩu hải sản, và nhóm mặt hàng có giá trị lớn thứ 3 trong tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Tính từ năm 2017 – 2022, tỉ trọng giá trị xuất khẩu cá ngừ trong tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản đã tăng từ 7,1% năm 2017 lên 9,5% năm 2022.

Trong 5 năm (2017 – 2021), xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đã tăng 28% từ 593 triệu USD năm 2017 lên 1 tỷ USD năm 2022. Giá trị xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong giai đoạn này tăng trưởng trung bình đạt 9%/năm. Các loài cá ngừ xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam gồm cá ngừ vây vàng, cá ngừ mắt to, cá ngừ vằn…

Các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam đã xuất được sang hơn 100 thị trường trên thế giới. Trong đó, Mỹ, EU, Trung Đông và các nước CPTPP là 4 thị trường tiêu thụ nhiều nhất cá ngừ của Việt Nam, chiếm tỷ trọng từ 82-86% tổng kim ngạch xuất khẩu cá ngừ Việt Nam.

Minh Hoa (t/h)