Xử lý rác y tế bằng công nghệ plasma, nhiệt ướt

Các xu hướng công nghệ xử lý chất thải y tế được giới thiệu tại hội thảo do Trung tâm thông tin thống kê, Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM tổ chức sáng 14/7.

Tại sự kiện, công nghệ plasma được GS.TS Nguyễn Quốc Sỹ, Chủ tịch Viện Công nghệ VinIT giới thiệu. Ông cho biết, giải pháp đốt đối với rác y tế hiện nay có nhiều nhược điểm, thải ra khí dioxin và furan, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường. Các vật dụng y tế như kim tiêm cần nhiệt độ nóng chảy lên tới 1.500 độ C, trong khi các phương pháp đốt thông thường dưới 850 độ C không làm các kim loại này phân rã, dẫn đến tồn lưu thủy ngân, gây hại môi trường. Nhưng công nghệ plasma nhiệt độ cao từ 7.000 đến 10.000 độ C, phân tách triệt để các liên kết hóa học có trong các thải y tế, làm nóng chảy, hóa hơi và tiêu hủy, kể cả các chất thải bền vững về nhiệt.

Đầu phát plasma xử lý rác y tế do các chuyên gia Viện Công nghệ VinIT phát triển. Ảnh: NVCC

Theo ông Sỹ, nhóm nghiên cứu của VinIT đã phát triển sản phẩm đầu tiên ở Việt Nam với đầu phát plasma nhiệt công suất 400 kW, sử dụng điện 3 pha, điện thế 10 kV ứng dụng xử lý chất thải rắn y tế nguy hại. Sản phẩm đầu phát plasma vừa được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng độc quyền sáng chế hồi tháng 1.

Trên cơ sở đầu phát plasma, có thể xây dựng dây chuyền xử lý gồm lò đốt, hệ thống băng chuyền, khoang nạp rác đầu vào, hệ thống hấp, lọc khí, hệ thống thủy tinh hóa rác.... Rác bị thủy tinh hóa, lưu giữ dưới dạng vật thể rắn, có thể được tái sử dụng làm tấm đá kè đường, làm kè ở biển hoặc chôn lấp mà không ảnh hưởng môi trường.

Ông Sỹ cho biết, sản phẩm đã thương mại hóa ở Nga. Hệ thống này cũng có thể thiết kế theo nhu cầu thực tế trong nước.

Ông Nguyễn Văn Bình, Phó giám đốc Trung tâm cơ điện thủy, Viện nghiên cứu cơ khí (Bộ Công thương) giới thiệu về công nghệ nhiệt ướt. Ông cho biết, công nghệ này có thể thay thế phương pháp đốt truyền thống nhưng giá thành chỉ bằng 60%,

Hiện Công ty môi trường đô thị Hà Nội (Ureco 13) đang ứng dụng công nghệ nhiệt ướt sử dụng nồi hấp nhiệt độ cao diệt vi khuẩn, virus, vi sinh vật... trong rác, không phát sinh khí độc, tro xỉ kim loại nặng. Chất thải sau khi được khử khuẩn sẽ chôn lấp như rác thông thường.

Rác y tế được đưa vào nồi hấp khử trùng và điều khiển tự động bằng lập trình PCL. Có 3 giai đoạn xử lý gồm nạp hơi sơ bộ và hút chân không, sau đó nạp hơi nước liên tục vào nồi hấp cho đến khi nhiệt độ đạt 1.450 độ C sẽ dừng cấp hơi, cuối cùng là xả hơi nước và làm nguội. Rác được kiểm nghiệm vi sinh sau khi xử lý trong nồi hấp và được nghiền nhỏ, ép lại rồi chôn lấp.

Nồi hấp xử lý rác bằng công nghệ nhiệt ướt của Viện nghiên cứu cơ khí, Bộ Công thương. Ảnh: NVCC

Mỗi mẻ hấp thực hiện khoảng 2 giờ, với khối lượng rác khoảng 800 kg. Sản phẩm được ứng dụng tại Urenco 13 năng suất đạt khoảng 10 tấn mỗi ngày. "Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với các đơn vị chuyển giao kỹ thuật, công nghệ để sản phẩm được ứng dụng nhiều hơn", ông Bình nói.

Tại TP HCM mỗi ngày phát sinh 3 - 6 tấn rác y tế từ các bệnh viện, phòng khám. Hơn 90% rác y tế của thành phố do Công ty môi trường đô thị (CITENCO) thực hiện, sử dụng công nghệ đốt tại Khu xử lý chất thải Đông Thạnh ở huyện Hóc Môn và Bình Hưng Hòa quận Bình Tân. Theo bà Lê Thị Thanh Thùy, đại diện CITENCO, tầm nhìn của thành phố là quy hoạch khu xử lý tập trung, hướng đến tái chế trong xử lý chất thải nên rất cần những công nghệ mới mang nhiều ưu điểm để việc xử lý rác y tế tốt hơn.

Theo thống kê của Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM, trong hơn 100 năm qua có hơn 56.500 công bố, sáng chế trên thế giới về xử lý rác y tế, trong đó công nghệ đốt chiếm nhiều nhất 31%, còn lại là các công nghệ khác như plasma, sinh học, chiếu xạ, nhiệt ướt... Tuy nhiên, trong giai đoạn 2012 - 2021, công nghệ plasma có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất, chiếm 21% số sáng chế về kỹ thuật xử lý chất thải y tế, tiếp đến là công nghệ nhiệt ướt 19%, chiếu xạ 17%...