Vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung: Kinh tế tăng trưởng cao nhưng chưa bền vững

Chia sẻ Facebook

Theo Quyết định số 148/2004/QĐ-TTg ngày 13/8/2004 của Thủ tướng Chính phủ, vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung gồm 5 tỉnh, thành phố: Thừa Thiên - Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định. Đây là vùng có vị trí đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng an ninh đối với cả khu vực Duyên hải miền Trung và Tây Nguyên.

Với mục tiêu đưa vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung trở thành khu vực phát triển năng động với tốc độ nhanh và bền vững, là vùng động lực phát triển cho toàn vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành một số quyết định, quy chế, chỉ thị nhằm tổ chức, vận hành và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình phát triển các vùng KTTĐ, trong đó có vùng KTTĐ miền Trung.

Bên cạnh đó, các địa phương thuộc vùng KTTĐ miền Trung đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành nghiên cứu, tổ chức thực hiện liên kết phát triển tiểu vùng và vùng theo 6 lĩnh vực trọng tâm: Phối hợp trong quá trình xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch; Xây dựng các cơ chế, chính sách phát triển; Phối hợp trong đầu tư phát triển; Phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương trong vùng tổ chức Hội nghị xúc tiến đầu tư, huy động vốn đầu tư từ nước ngoài (vốn FDI, ODA), huy động vốn đầu tư từ các thành phần kinh tế trong nước tham gia đầu tư tại các địa phương trong vùng; Đào tạo và sử dụng lao động; Xây dựng cơ sở dữ liệu hệ thống thông tin vùng.

Kết quả, trong những năm qua, vùng KTTĐ miền Trung đã đạt được những thành tựu quan trọng về tăng trưởng kinh tế. Trong giai đoạn 2001-2019, tốc độ tăng GRDP bình quân toàn vùng luôn được duy trì ở mức tăng trưởng cao (10,25%/năm).

Kinh tế tăng trưởng nhưng chưa bền vững

Mặc dù vùng KTTĐ miền Trung duy trì được mức tăng trưởng cao trong thời gian dài, tuy nhiên quy mô nền kinh tế vùng còn tương đối nhỏ và chiếm tỷ trọng khá thấp trong nền kinh tế Việt Nam. Năm 2001, quy mô GRDP toàn vùng chỉ chiếm khoảng 5% GDP cả nước; đến năm 2019 cũng chỉ chiếm 7,09%. Xuất phát điểm của kinh tế vùng KTTĐ miền Trung còn thấp, đóng góp kinh tế của vùng trong nền kinh tế quốc gia chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của vùng kinh tế động lực.

Nguyên nhân chính do vùng KTTĐ miền Trung chịu sự khắc nghiệt của thiên tai, lũ lụt, hạn hán; địa hình hẹp, trải dài, cơ sở hạ tầng, nhất là giao thông đi lại còn khó khăn, nên việc liên kết phát triển rất hạn chế, vì vậy các tỉnh trong vùng chưa khai thác và phát huy tốt hiệu quả tiềm năng, lợi thế.

Ngoài ra, các dự án trọng điểm về giao thông liên tỉnh, liên vùng như đường cao tốc Bắc - Nam, đường ven biển, các tuyến quốc lộ kết nối với Tây Nguyên, phát triển các sân bay quốc tế còn chậm triển khai, làm ảnh hưởng đến sự phát triển của vùng so với các vùng KTTĐ phía Bắc và phía Nam.

Đặc biệt, một số địa phương tuy có số thu ngân sách lớn, tăng trưởng theo các năm nhưng về cơ bản kinh tế phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Tăng trưởng kinh tế và thu ngân sách nhà nước còn phụ thuộc nhiều vào một số doanh nghiệp lớn đóng trên địa bàn.

Ví dụ, tỉnh Quảng Ngãi phục thuộc vào Nhà máy lọc dầu Dung Quất; tỉnh Quảng Nam phụ thuộc vào vai trò quan trọng của khu kinh tế mở Chu Lai, trong đó khu phức hợp ô tô Chu Lai Trường Hải; Bình Định phục thuộc vào… Cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm. Thu nhập bình quân đầu người còn thấp so với trung bình của cả nước. Nông nghiệp phát triển chưa bền vững, hiệu quả chưa cao, cơ cấu chuyển dịch chậm, chưa rõ nét…

Liên kết phát triển vùng vẫn tồn tại nhiều hạn chế

Mặc dù đã tự nguyện tham gia ký kết thành lập bộ máy tổ chức vùng Duyên hải miền Trung, có Hội đồng vùng KTTĐ miền Trung do Thủ tướng thành lập, đã vận hành và hoạt động tương đối hiệu quả ngay sau khi thành lập nhưng sau một thời gian, nhất là những năm gần đây thì các tổ chức, bộ máy này dường như ngày càng rời rạc, bộc lộ những khó khăn, hạn chế, chưa thực sự phát huy được hiệu quả cao như mục tiêu đề ra.

Theo đánh giá của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hoạt động liên kết Vùng KTTĐ miền Trung vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Thứ nhất, các thỏa thuận liên kết trong vùng còn mang tính hình thức, hành chính, nặng về quyết tâm chính trị, chưa có sự phối hợp thực chất. Thứ hai, liên kết trong xây dựng, thực hiện và giám sát việc thực hiện quy hoạch còn yếu và thiếu hiệu quả. Thứ ba, Các hoạt động liên kết theo ngành, lĩnh vực sản xuất chưa phát huy hiệu quả.

Bên cạnh đó, kết nối về đầu tư còn rời rạc, chưa có cơ chế thống nhất, nhất là trong các khu kinh tế, khu công nghiệp. Đồng thời, kết nối về đào tạo và sử dụng lao động chưa có trọng tâm, chưa đáp ứng quy mô của vùng; kết nối về khoa học, công nghệ, thông tin truyền thông còn khiêm tốn.

Ngoài ra, chưa xây dựng được hệ thống cơ sở dữ liệu về các ngành, lĩnh vực ưu tiên liên kết vùng và nguồn lực phục vụ các hoạt động liên kết còn hạn chế.

Theo đó, ông Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo tổng kết Nghị quyết và đồng chí Phan Việt Cường, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng nam chủ trì Hội nghị. Tham dự có một số đồng chí Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng; đại diện lãnh đạo một số tỉnh, thành trong Vùng; một số thành viên Ban Chỉ đạo, Tổ Biên tập xây dựng Đề án tổng kết; Lãnh đạo một số viện, đại học, trường và một số chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp.

Chia sẻ Facebook