Vì sao nhà ở xã hội chậm được khai thông?

Bộ Xây dựng mới đây báo cáo Chính phủ nêu nhiều nguyên nhân khiến nhà ở xã hội, nhà ở công nhân chậm được khai thông.

Nhiều vướng mắc cần sửa luật Nhà ở để tháo gỡ

Báo cáo do Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh ký trình Chính phủ, trong đó cho hay tháng 4.2021, Chính phủ đã ban hành Nghị định 49 sửa đổi, bổ sung một số điều trong Nghị định 100 ban hành năm 2015 để tháo gỡ nhiều khó khăn trong phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân.

Tuy nhiên, còn tồn tại một số vướng mắc, cần tiếp tục nghiên cứu sửa đổi luật Nhà ở cũng như các luật liên quan.

Theo Bộ Xây dựng, cần tiếp tục nghiên cứu sửa luật Nhà ở và các luật liên quan để tháo gỡ vướng mắc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân. Lê Quân

Cụ thể, về trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, mua bán nhà ở xã hội còn phức tạp và kéo dài như: dự án nhà ở xã hội được miễn tiền sử dụng đất nhưng vẫn phải thực hiện thủ tục tính tiền sử dụng đất để miễn; các đối tượng nhà ở xã hội phải được các cơ quan có thẩm quyền thẩm định về đối tượng, điều kiện…

Bên cạnh đó, việc xác định giá trước khi thực hiện bán, cho thuê, cho thuê mua đối với nhà ở xã hội đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngoài ngân sách phải được cơ quan nhà nước cấp tỉnh thẩm định cũng kéo dài thời gian, gây tốn kém cho doanh nghiệp.

Ưu đãi không thực chất, khó thu hút đầu tư

Các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đã ban hành chưa đủ hấp dẫn, khó thu hút, khuyến khích đầu tư: lợi nhuận định mức của toàn bộ dự án đối với trường hợp bán nhà ở xã hội không được vượt quá 10% tổng chi phí đầu tư; đối với nhà ở xã hội để cho thuê, cho thuê mua thì lợi nhuận không được quá 15% tổng chi phí đầu tư.

Ưu đãi không thực chất: các ưu đãi như miễn tiền sử dụng đất, giảm 50% thuế… nhưng thực chất chủ đầu tư không được hưởng mà là người dân được hưởng. Do theo quy định pháp luật thì không được tính các khoản ưu đãi của nhà nước vào giá bán, giá cho thuê, giá cho thuê mua nhà ở xã hội; ưu đãi thuế đối với chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân chỉ để cho thuê không thực hiện được do pháp luật về thuế không có quy định.

Ưu đãi chưa thực chất nên khó thu hút được doanh nghiệp tham gia xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở công nhân. Ngọc Dương

Cũng theo Bộ Xây dựng, quy định các dự án nhà ở xã hội phải dành tối thiểu 20% diện tích nhà ở xã hội trong dự án để cho thuê và chủ đầu tư chỉ được bán sau 5 năm đưa vào sử dụng. Nhưng, trên thực tế có nhiều dự án không cho thuê được phần diện tích này dẫn đến tình trạng các căn hộ để không, lãng phí trong khi đó chủ đầu tư không được bán dẫn đến không thu hồi được vốn gây lãng phí xã hội và giảm thu hút đầu tư vào nhà ở xã hội để cho thuê.

Bộ Xây dựng cho rằng, luật Nhà ở hiện hành chưa có quy định cho phép tổ chức doanh nghiệp, hợp tác xã thuộc đối tượng được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội trong khi trên thực tế nhu cầu rất lớn của các tổ chức doanh nghiệp, hợp tác xã muốn mua, thuê nhà ở xã hội để cho người lao động của họ thuê lại để ở.

Thiếu cả vốn lẫn quỹ đất làm nhà ở xã hội

Về tổ chức thực hiện, Bộ Xây dựng cho biết, ngân sách T.Ư chưa bố trí được đầy đủ nguồn vốn ưu đãi thực hiện chính sách nhà ở xã hội, nhà ở công nhân.

Bộ Xây dựng cho biết, hiện vừa thiếu vốn, vừa thiếu quỹ đất, thiếu sự quan tâm của nhiều địa phương, doanh nghiệp đối với vấn đề phát triển nhà ở xã hội. Lê Quân

Cụ thể, vốn bố trí cho Ngân hàng Chính sách xã hội trong giai đoạn 2016 - 2020 đạt thấp, khoảng hơn 3.160 tỉ đồng/9.000 tỉ đồng (chỉ đáp ứng khoảng 35% so với nhu cầu của Ngân hàng Chính sách xã hội).

Bên cạnh đó, nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho các tổ chức tín dụng để cho vay thực hiện chính sách nhà ở xã hội theo Nghị định 100 năm 2015 đến nay chưa được bố trí.

Nhiều địa phương chưa quan tâm đến phát triển nhà ở xã hội như chưa đưa các chỉ tiêu phát triển nhà ở, đặc biệt là chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội khu vực đô thị, nhà ở cho công nhân vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hàng năm.

Trong khi đó, nhiều địa phương chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp. Chưa thực hiện nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà ở xã hội, dẫn đến thiếu quỹ đất sạch để triển khai các dự án nhà ở xã hội. Tổng diện tích đất ở đã bố trí để phát triển nhà ở xã hội của cả nước là hơn 3.350 ha, chỉ đạt 36,34% so với nhu cầu phát triển nhà ở xã hội đến năm 2020.

Bộ Xây dựng cho rằng, không ít địa phương chưa quan tâm hỗ trợ đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài khu vực các dự án nhà ở xã hội từ nguồn ngân sách địa phương. Chưa sử dụng nguồn tiền thu được từ đóng tiền sử dụng đất thay thế cho 20% quỹ đất trong các dự án khu đô thị, dự án nhà ở thương mại có quy mô sử dụng đất dưới 10 ha để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên địa bàn theo quy định.

Chưa thực sự quyết liệt trong công tác cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp và người dân tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội dẫn đến thời gian chuẩn bị đầu tư, bồi thường giải phóng mặt bằng, giao đất, thời gian thẩm định, phê duyệt quy hoạch, dự án… vẫn còn kéo dài.

Đồng thời, nhiều doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trong khu công nghiệp chưa quan tâm đến nhà ở cho công nhân, người lao động của mình.

Lê Quân

Thanh niên