Vì sao lạm phát của Trung Quốc quá thấp so với Mỹ, châu Âu và Anh?

Chỉ số lạm phát của Trung Quốc trông quá thấp so với nhiều quốc gia phát triển. Điều này mang lại dư địa để họ nới lỏng tiền tệ, trong lúc Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Anh nâng lãi suất.

Tại Trung Quốc, trong tháng 5/2022, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 2.1% so với cùng kỳ, gần như đi ngang so với tháng 4/2022. Đà tăng của CPI đến từ giá dầu thô, nông sản và nguyên vật liệu nhập khẩu.

Tuy nhiên, con số trên vẫn còn quá thấp khi đặt lên bàn cân với Mỹ, châu Âu và Anh. CPI Mỹ lên tới 8.6% trong tháng 5/2022, cao nhất trong 4 thập kỷ, trong khi CPI châu Âu tăng 8.1%. Ở Anh, con số này lên tới 9% trong tháng 4/2022.

Trong tháng 5/2022, CPI lõi của Trung Quốc – loại trừ giá thực phẩm và năng lượng – tăng 0.9% so với cùng kỳ, bằng với mức của tháng 4. CPI tổng thể trong 5 tháng đầu năm của Trung Quốc tăng 1.5%, thấp hơn mức mục tiêu tối đa 3% của Trung Quốc.

Chỉ số giá sản xuất (PPI) của Trung Quốc – đo lường giá tại các nhà máy – tăng 6.4% trong tháng 5/2022, giảm so với mức đỉnh 13.5% trong tháng 10/2021.

Giới quan chức và học giả Trung Quốc cho rằng đó là do khác biệt trong cách thức triển khai, vận hành các gói kích thích kinh tế giữa nước này với phương Tây. Mỹ và nhiều nước châu Âu đã tung các gói kích thích chưa từng có tiền lệ để vực dậy nền kinh tế bị tàn phá bởi đại dịch.

Tại Mỹ, bản cân đối của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã phình to gấp đôi, lên mức 8,900 tỷ USD chỉ trong hai năm qua. Trong khi đó, Trung Quốc cẩn trọng hơn trong kích thích kinh tế, không hào hứng với phương án nới lỏng tài khóa, tiền tệ ồ ạt.

Tuy nhiên, một phần lý do cũng đến từ cách tính rổ CPI của mỗi nước. Cơ cấu rổ CPI của Trung Quốc có tỷ trọng quần áo và thực phẩm khá cao, trong khi Mỹ lại đặt nặng về chi phí nhà ở và vận tải. Vì thế, Mỹ dễ dàng bị tác động bởi giá năng lượng và các điều kiện tiền tệ nội địa.

Giới chức Trung Quốc chưa tiết lộ cấu trúc trong rổ CPI của nước này, vốn có sự thay đổi về tiêu chí, cách đánh giá trong năm 2021. Tuy nhiên, theo Huang Wentao, chuyên gia phân tích tại công ty chứng khoán China Securities Co, mặt hàng lương thực chiếm tỷ trọng 18.4% trong rổ CPI (tại Mỹ là 7.8%), quần áo chiếm 6.2% (Mỹ là 2.8%), chỉ số nhà ở chiếm 16.2% (Mỹ khoảng 32%), vận tải, đi lại chiếm 10.1% (tại Mỹ là 15.1%).

Ngoài ra, kinh tế Mỹ phụ thuộc lớn vào hàng hóa tiêu dùng nhập khẩu, trong khi Trung Quốc lại là công xưởng sản xuất của thế giới, với khả năng sản xuất vượt trội. Điều này giúp nhà điều hành có thêm dư địa để ứng phó trước đà tăng giá của các loại hàng hóa toàn cầu.

Tại sao đà tăng của PPI không lan sang CPI?

PPI và CPI thường có mối tương quan mạnh, với giá tiêu dùng thường diễn biến theo sau đà tăng/giảm của giá sản xuất. Tuy nhiên, ở Trung Quốc, mối tương quan này lại suy giảm trong vài năm gần đây vì chu kỳ giá thịt heo và ngũ cốc.

PPI của Trung Quốc giảm 3.7% trong tháng 5/2020, nhưng tăng 13.6% trong tháng 10/2021. Trong khi đó, giá tiêu dùng gần như vẫn ổn định.

“Chu kỳ thịt heo của Trung Quốc khiến giá thực phẩm và giá sản phẩm công nghiệp bị phân hóa”, China Securities cho biết trong báo cáo tháng 1/2022. “Các lý do khác bao gồm sự suy giảm của nhu cầu hạ nguồn và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt”.

Một số cho rằng mức lạm phát thấp của Trung Quốc một phần là kết quả của sự suy giảm nhu cầu trong bối cảnh Chính phủ thực thi chiến lược Zero Covid.

Doanh số bán lẻ tiếp tục giảm 6.7% trong tháng 5/2022, nhưng nhịp độ giảm đã chậm hơn so với mức lao dốc 11.1% của tháng 4.

Giá thịt heo đóng vai trò lớn trong chu kỳ lạm phát tiêu dùng, với tỷ trọng ước tính 2.4% trong rổ CPI . Giá thịt heo – loại thịt thường thấy trên bàn ăn của Trung Quốc – đã giảm 37% so với cùng kỳ trong 5 tháng đầu năm.

Trong khi đó, vì Trung Quốc đóng vai trò là công xưởng sản xuất toàn cầu, đà tăng của chi phí sản xuất phần lớn được hấp thụ bởi những người mua hoặc nhà sản xuất nước ngoài.

Liệu Trung Quốc có thể kiểm soát được lạm phát tiêu dùng?

Bắc Kinh vẫn cảnh giác cao độ trước lạm phát, bởi đây là nhân tố tiềm ẩn mất ổn định xã hội trong quá khứ. Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) Yi Gang hồi tháng 4 vừa qua đã khẳng định mục tiêu trong chính sách tiền tệ của PBoC là ổn định giá cả, ổn định thị trường việc làm.

Lạm phát cũng ảnh hưởng đến tỷ trọng nợ hộ gia đình tại Trung Quốc trên tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Trong năm 2021, tỷ trọng này tăng lên mức 61.1% trong năm 2021 so với mức 17.9% trong năm 2008, một diễn biến xấu do tác động của đại dịch.

Trên thực tế, cảm nhận của người tiêu dùng Trung Quốc về lạm phát có thể còn lớn hơn so với con số được công bố chính thức. Chẳng hạn, giá xăng dầu tại Trung Quốc tăng cao do chịu ảnh hưởng của việc dầu thô trên thị trường thế giới hiện tăng tới 68% so với cùng kỳ năm ngoái, khiến nhiều gia đình buộc phải chuyển hướng sang sử dụng phương tiện công cộng hoặc xe điện.

Một số chuyên viên phân tích lo ngại CPI của Trung Quốc có thể tăng theo giá dầu thô và giá ngũ cốc. Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính giá dầu Brent và lúa mì có thể tăng 40% trong năm nay.

Vũ Hạo (Theo SCMP)