Tưởng Giới Thạch: Lễ nghĩa liêm sỉ là nền tảng để phục hưng dân tộc

Chia sẻ Facebook

Trong “Quản Tử. Mục dân” viết: “Lễ nghĩa liêm sỉ, quốc chi tứ duy, tứ duy bất trương, quốc nãi diệt vong”, nghĩa là lễ nghĩa liêm sỉ là bốn loại kỷ cương để duy trì quốc gia, nếu bốn loại kỷ cương này không được phát huy thì quốc gia sẽ diệt vong. Rất nhiều người là Hoàng đế, đại thần của các triều đại trong lịch sử đều có cùng quan điểm này, trong đó có cả lãnh đạo quân sự Trung Hoa Dân Quốc Tưởng Giới Thạch.

(Hình ảnh: Qua Epoch Times)

Nhà tư tưởng đời Minh, Cố Viêm Vũ đã trích dẫn những lời này trong “Liêm sỉ”, đồng thời ông cũng bình luận thêm rằng: “Thiện hồ quản sinh chi năng ngôn dã! Lễ nghĩa, trì nhân chi đại pháp; liêm sỉ, lập nhân chi đại tiết” , thời Xuân Thu Quản Trọng thực sự nói những lời hay quá, lễ nghĩa là nguyên tắc trọng yếu để thống trị dân, còn liêm sỉ là một ứng xử quan trọng để mọi người lập thân xử thế.

Cố Viêm Vũ cũng nói rằng, một người không có liêm thì không thứ gì là không lấy, không biết xấu hổ, không từ một việc xấu nào. Nếu nhiều người đều làm điều này thì thảm họa và hỗn loạn sẽ xảy ra ở khắp mọi nơi. Huống chi là đại thần mà không thứ gì không lấy, không từ một việc xấu nào thì thiên hạ không chỉ đại loạn mà quốc gia còn diệt vong.

Trong các bài diễn thuyết của mình, lãnh đạo Trung Hoa Dân Quốc Tưởng Giới Thạch cũng nhiều lần nhắc đến những lời của Quản Trọng: “Lễ nghĩa liêm sỉ, quốc chi tứ duy, tứ duy bất trương, quốc nãi diệt vong” , cần bắt đầu từ việc đề cao đức hạnh tốt đẹp, nhằm nâng cao diện mạo tinh thần của dân chúng.

Vào ngày 12 tháng 2 năm Trung Hoa Dân Quốc thứ 23 (1934), Tưởng Giới Thạch đọc diễn văn tại Tuần lễ kỷ niệm ở Nam Xương. Trong bài diễn văn này, ông đã nhắc tới nguyên nhân suy bại của quốc gia. Theo Tưởng Giới Thạch, nguyên nhân chính khiến quốc gia suy bại là ở chỗ đã hoàn toàn đánh mất tinh thần và đạo đức tốt đẹp truyền thống chứ không phải vì thiếu vũ khí tinh nhuệ. Chính vì thế, ông đặc biệt nhấn mạnh rằng muốn chấn hưng dân tộc thì phải bắt đầu từ giáo dục, lấy giáo dục thay thế vũ lực mà nội dung quan trọng cơ bản nhất của giáo dục chính là bắt đầu phổ biến “lễ nghĩa liêm sỉ”.

Trong cuốn 12 “Lễ nghĩa liêm sỉ đích tinh nghĩa” có xuất xứ từ “Tổng thống Tưởng Công tư tưởng ngôn luận tổng hợp” viết rằng: Không chỉ là một chút kiến ​​thức từ sách vở trên giảng đường, làm cho những người được dạy có thể đọc sách, viết chữ, hiểu được toán học, vật lý, hóa học, chính trị, kinh tế và các ngành khoa học khác. Cũng không chỉ ở trên sân thể dục rèn luyện một chút kỹ thuật bình thường như  bắn tên, cưỡi ngựa, chạy nhảy… Bởi vì những thứ này chỉ là những kỹ năng học thuật thông thường, và chỉ dạy những môn học này thôi thì không đủ để kiến thiết đất nước và phục hưng dân tộc. Loại hình giáo dục này không thể được coi là một nền giáo dục thực sự hoàn thiện. Một nền giáo dục thực sự hoàn thiện thì nhất định cần hơn những môn học này, và trước khi dạy tất cả các môn học này phải có thể dạy học sinh trở thành ‘con người’! Hiểu được đạo lý làm người – lễ nghĩa liêm sỉ! Con người sở dĩ khác với cầm thú và là anh linh của vạn vật là bởi vì con người hiểu đạo lý làm người, hiểu được lễ nghĩa liêm sỉ!

Một người không biết lễ nghĩa liêm sỉ, cho dù rất thông minh và tài giỏi nhưng sẽ có lúc lại dùng sai, như thế nó sẽ làm tăng khả năng hành ác của người này và không thể có tác dụng phục hưng dân tộc. Trong “Tổng thống Tưởng Công tư tưởng ngôn luận tổng hợp” còn giải thích chi tiết về lễ nghĩa liêm sỉ, qua đó chúng ta thấy được “Lễ, nghĩa, liêm, sỉ” trong quan điểm của Tưởng Giới Thạch chính là tương thông với “tín, trí, nhân, dũng”. Ông cho rằng, một người nếu có thể th,ực sự làm được “lễ nghĩa liêm sỉ” thì không khó làm được “trung hiếu, nhân ái, tín nghĩa, hòa bình”.

Lễ là tín

Lễ là thái độ chuẩn mực, quy củ. Tưởng Giới Thạch cho rằng lễ cũng là lý, lý trong tự nhiên chính là định luật, lý trong xã hội chính là quy luật, lý trong một đất nước chính là kỷ luật. Hành vi của một người có thể dựa trên ba luật này làm thước đo và được gọi là tuân thủ quy tắc, b ất kỳ hành vi nào tuân theo các quy tắc thì đều thể hiện thái độ chuẩn mực, quy củ.

Ông cũng cho rằng lễ tương thông với tín , cái gọi là lễ kỳ thực chính là tín. Tín bao gồm có thành thật, chuẩn xác, tín nghĩa. Một người muốn làm được điều này phải thường xuyên soi xét thân tâm của bản thân, giữ sự cung kính. Mà công phu của cung kính chính là bắt đầu ở hành vi cử chỉ và dung mạo của cá nhân trong cuộc sống. Bất luận là khi ở một mình hay ở nơi đông người thì hết thảy những điều ấy đều phù hợp với lễ, nòng cốt của lễ chính là kính, từ kính mà dẫn đến thành. Người thủ lễ thì nhất cử nhất động đều không hổ thẹn, thật thà không lừa dối.

Nghĩa là nhân

Nghĩa là hành vi chính đáng, thích hợp. Tưởng Giới Thạch cho rằng chính đáng thích hợp tức là phù hợp với định luật tự nhiên, quy luật của xã hội và kỷ luật của đất nước. Hành vi mà không chính đáng hoặc biết là chính đáng mà không làm thì đều được coi là bất nghĩa.

Ông còn cho rằng, nghĩa là tương thông với nhân. Nghĩa trong “lễ nghĩa liêm sỉ” chính là “nhân” trong “trí nhân dũng”. Hàm nghĩa của chữ nhân rất rộng lớn, nhưng giải thích tối giản chính là bác ái (tình yêu nhân loại), chính là vì người, “nhân” cũng có ý nghĩa là phù hợp với đạo làm người. Phàm là những người tự tư tự lợi, trái với đạo làm người thì đều được gọi là bất nhân.

Liêm là trí

Liêm chính là sự minh bạch, trong sạch. Theo Tưởng Giới Thạch, liêm là minh, có thể phân rõ đúng sai. Điều gì phù hợp với lễ nghĩa là đúng, và điều gì trái với lễ nghĩa là sai, biết điều gì đúng và làm theo, biết điều gì sai và từ bỏ, đây được gọi là minh, là sự phân biệt rõ ràng.

Ông cho rằng liêm tương thông với trí. Liêm trong “lễ nghĩa liêm sỉ” chính là “trí” trong “trí nhân dũng”. Chữ liêm chính là chỉ sự phân minh rõ ràng, giới hạn rõ ràng, công và tư, chính và tà. Một người cần phải có tri thức phong phú, am hiểu thông suốt mới có thể biết được giới hạn của công và tư, đúng và sai từ đó mà chọn lựa giữa lấy hay bỏ. Cho nên, ý nghĩa của liêm là tương thông với trí, người bất trí thì không thể liêm và người không liêm thì chính là người không có trí tuệ.

Bởi vì những người thực sự đại trí đại tuệ sẽ có thể phân biệt giữa đúng và sai, giữa thiện và ác, giữa công và tư, chính nghĩa và lợi ích, nhìn thấy rõ được danh dự và ô nhục nên mới có thể làm được “công chính liêm minh”, gặp tài vật mà không tùy tiện lấy. Mọi lựa chọn giữa lấy hay bỏ của họ đều phù hợp với lễ, chính là liêm.

Sỉ là dũng

Sỉ là biết xấu hổ, hành vi của bản thân mà không phù hợp lễ nghĩa và liêm thì cảm thấy hổ thẹn. Tưởng Giới Thạch cho rằng, sỉ là tương thông với dũng. Sỉ chính là dũng. Cổ nhân giảng: ” Tri sỉ cận hồ dũng” , chỉ người có sỉ mới giác ngộ được “sỉ bất nhược nhân” (xấu hổ vì không bằng người), từ đó mà có dũng khí có quyết tâm khắc khổ cố gắng. Người như vậy sẽ nhất định biết điều không nên làm, cũng có thể kích phát được thiện lương, dũng cảm rảo bước tiến lên. Người biết sỉ thì trong chiến trận sẽ không sợ chết, không đầu hàng trước kẻ địch, trong cám dỗ vật chất đời thường sẽ không bị mê hoặc.

Con người một khi có tâm xấu hổ thì cho dù đó là người nhu nhược cũng có thể lập chí, là kẻ yếu cũng có thể chống lại bạo lực, dũng khí vô hình trung mà sinh ra. Sức mạnh của dũng khí sinh ra vì biết xấu hổ là vô cùng lớn mạnh, khiến họ không còn bị vật ngoại thân nơi thế tục khống chế, nhiều người nhờ đó mà thành tựu được sự nghiệp vĩ đại, lưu danh thiên cổ.

Theo Epoch Times tiếng Trun g
An Hòa biên tập

Liêm sỉ là gốc để lập thân và trị quốc an dân

Chia sẻ Facebook