TS. Cấn Văn Lực: Sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư rất rủi ro

Tại tọa đàm “Hợp tác giữa Bảo hiểm - Ngân hàng: Thực trạng và vướng mắc cần tháo gỡ” do Báo Tiền Phong tổ chức sáng ngày 14/4, TS. Cấn Văn Lực cho rằng, những bất cập của bảo hiểm liên kết với ngân hàng nổi lên trong mấy tháng vừa qua là bài toán cần phải tháo gỡ. Theo ông Lực, sản phẩm liên kết đầu tư đã được phát triển 20 năm qua nhưng chúng ta nên nhớ sản phẩm liên kết đầu tư rất rủi ro.

TS. Cấn Văn Lực và một khách hàng mua bảo hiểm tại tọa đàm (Ảnh: Mạnh Thắng).

Cần phải “xốc” lại về bảo hiểm

Chia sẻ tại buổi tọa đàm, TS Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV cho biết, hiện nay chúng ta có quy định pháp luật đầy đủ về nhiều lĩnh vực, trong đó thông tư hướng dẫn luật kinh doanh bảo hiểm sửa đổi. Tôi mong Bộ Tài chính sớm ban hành thông tư, quy định, hướng dẫn, triển khai luật kinh doanh bảo hiểm. Cùng với đó, Ngân hàng Nhà nước tiếp túc rà soát lại thông tư nội ngạch để làm tốt hơn việc liên kết giữa ngân hàng và doanh nghiệp.

Ông Lực kiến nghị, mẫu hợp đồng bảo hiểm đơn giản, ngắn gọn. Hiện nay, hợp đồng bảo hiểm dài tới 100 trang, rất ít người dân đọc hết. Trong khi đó, ở nước ngoài, mẫu hợp đồng bảo hiểm rất đơn giản, có những điều khoản chỉ cần đánh dấu tích.

Sau những vụ vừa qua, chúng ta cần rà soát quy định chuẩn hóa nhân sự liên quan như đại lý bảo hiểm, nhân viên tư vấn. Doanh nghiệp bảo hiểm cần rà roát chính sách, quy trình nội bộ cũng như xem lại rà roát lại mạng lưới đại lý, tư vấn bảo hiểm.

Cùng với đó, Chính phủ cần có chương trình quốc gia giáo dục tài chính để nâng cao kiến thức về bảo hiểm của người dân tăng lên. Ngược lại, bản thân các đại lý bảo hiểm cần ra soát lại, gia cố lại nhân viên của mình. Ở Trung Quốc có quy định rõ, chúng ta có thể tham khảo như: Tư vấn cần người có kinh nghiệm, sau 2-3 năm kinh nghiệm mới được tư vấn khách hàng, hay bảo hiểm cần có quầy bán riêng… Về phía người dân, cần nắm rõ mục đích mình mua bảo hiểm và đọc kĩ hợp đồng.

Tôi nhấn mạnh, bảo hiểm là kênh phòng ngừa rủi ro chứ không phải lĩnh vực đầu tư. Với mục đích đầu tư, người dân nên lựa chọn lĩnh vực khác.

Các quy định của ngân hàng Nhà nước hiện nay không được ép mua bảo hiểm. Gần đây xuất hiện một số nhân viên bị giao chỉ tiêu, vì ngân hàng, tổ chức tín dụng đó có hợp đồng độc quyền với bên bảo hiểm, mà độc quyền thì phải bổ trợ cho nhau nên mới có chuyện áp lực doanh số. Tuy nhiên, rõ ràng vấn đề này chỉ là một số ngân hàng mà thôi. Ví dụ, một số hoạt động đặc thù như vay thấu chi với độ rủi ro cao nên chúng ta cần khuyến khích việc phát triển bảo hiểm.

Cuối cùng, tôi cho rằng đây là thời điểm chúng ta cần phải xốc lại về bảo hiểm

Sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư rất rủi ro

Về vấn đề có cần chuyển hồ sơ “có vấn đề” liên quan đến người mua bảo hiểm sang cơ quan điều tra? Mức độ biến tướng đến đâu thì nên chuyển sang cơ quan điều tra?

Theo TS Cấn Văn Lực, thì trường hợp bần cùng lắm mới nên làm như vậy vì chuyển vấn đề sang cơ quan tra thì vấn đề trở nên “lớn quá mức cần thiết”, các bên có thể hòa giải với nhau. Ở nước ngoài, trung tâm hòa giải rất phổ biến và giải quyết nhiều việc và cả hai bên đều hài lòng.

Báo chí, luật sư tư vấn thêm để giải quyết chứ không nên đến cơ quan điều tra tốn thời gian.

Tôi cần trao đổi lại về vấn đề liên quan đến ghi âm cuộc tư vấn bán bảo hiểm, trong quá trình tư vấn. Ghi âm chắc gì đã đảm bảo tốt hơn cho khách hàng và nhân viên tư vấn? Ghi âm đôi khi bị đóng kịch. Tư vấn không được thẳng thắn, chân thành. Nên hết sức cân nhắc điều này. Nếu ghi âm và phải lưu 10 năm, 20 năm và hợp đồng bảo hiểm dài lên tới 70 năm hay 99 năm thì vấn đề trở nên rất phức tạp, nên cân nhắc.

Tôi góp ý 2 chuyện: Tôi tham khảo và thấy thị trường chúng ta có nhiều tiềm năng. Quy mô bảo hiểm chúng ta mới chiếm 1.9% GDP trong khi ở Thái Lan chiếm 3.2%, thế giới chiếm 5.7%... Quy mô bảo hiểm chúng ta so với tiềm lực nền kinh tế còn ít. Tuy nhiên, cần xây dựng thị trường này an toàn.

Sản phẩm liên kết đầu tư đã được phát triển 20 năm qua nhưng chúng ta nên nhớ sản phẩm liên kết đầu tư rất rủi ro. Vì công ty bảo hiểm họ đầu tư vào chứng khoán, đầu tư bất động sản, trái phiếu, cổ phiếu... toàn lĩnh vực rủi ro cao. Liệu nhà đầu tư có hiểu điều đó?

Tôi đồng ý nên để sản phẩm này cần được phát triển trong thời gian tới. Tuy nhiên, tôi có ba kiến nghị: Thứ nhất, phân nhóm, phân loại sản phẩm thông dụng hơn cho người dân đầu tư. Có sản phẩm đảm bảo quyền lợi cho người dân.

Thứ hai, truyền thông và giải thích phải rõ với khách hàng. Thông điệp này vô cùng quan trọng với các đại lý.

Cuối cùng, những câu chuyện vừa xảy ra với doanh nghiệp và người mua bảo hiểm qua cho thấy vai trò của đại lý và tư vấn viên rất quan trọng. Hy vọng Bộ Tài chính quan tâm hơn nữa để đại lý và tư vấn viên được nâng cao sự chuyên nghiệp về nghề nghiệp hơn nữa.

Chúng tôi sẽ tiếp tục đồng hành với báo chí để người dân nâng cao hiểu biết về tài chính.

Hợp đồng bảo hiểm chỉ cần 10-20 trang

Nói về những bất cập của bảo hiểm liên kết với ngân hàng nổi lên trong mấy tháng vừa qua, theo ông Lưc, Bảo hiểm nhằm mục đích bảo vệ chúng ta khi có hiểm nguy chứ không phải chỉ để đầu tư, kiếm lời. Khi nhiều người mua, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ đủ lượng tiền bồi thường cho những người bị rủi ro. Đây là ý nghĩa nhân văn của bảo hiểm.

Số tiền chưa phải bồi thường cho khách hàng (gọi là nhàn rỗi), doanh nghiệp bảo hiểm mang đi đầu tư. Trong năm 2022, DNBH nhân thọ đã đầu tư trở lại nền kinh tế hơn 616,000 tỷ đồng, rõ ràng đó là nguồn vốn rất lớn. Nên nói bảo hiểm đóng góp quan trọng đầu tư cho nền kinh tế cũng như bảo toàn cho người dân khi tham gia bảo hiểm là đúng.

Kênh bảo hiểm liên kết ngân hàng trên thế giới đã có từ hơn một thế kỷ qua nhưng phát triển nhanh ở Việt Nam và châu Á. Kênh này chiếm khoảng 35% trong phân phối bảo hiểm của công ty bảo hiểm còn 65% phân phối qua các kênh khác. Ở Việt Nam tăng khá nhanh, cuối 2022, bảo hiểm liên kết chiếm 33%, đã gần tiếp cận với quốc tế bán bảo hiểm qua kênh ngân hàng. Việc hợp tác này sẽ tận dụng mạng lưới của nhau, nguồn nhân lực, cơ sở vật chất và kiến thức của nhân viên ngân hàng. Đây là xu thế tương lai và chúng ta cần coi là bình thường.

Có 3 nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng biến tướng như vừa qua. Về khách quan, thị trường tài chính, chứng khoán nói riêng gặp khó trong khi bảo hiểm đem phí đi đầu tư. Cùng với đó, hợp đồng liên kết với khách hàng để đầu tư chiếm đến 85%. Như vậy, nhiều doanh nghiệp bảo hiểm đã đi chệch hướng.

Thứ hai, pháp luật chưa nghiêm với cả bên bán và bên mua. Bên bán nhắc lại 1,2 lần nhưng khách hàng không đọc kĩ. Rồi khi không thực hiện thì bắt đầu kiện tụng nhau.

Vấn đề chủ quan là chất lượng tư vấn của nhân viên bảo hiểm chúng ta chưa tốt. Đâu đó cũng bị sức ép về doanh thu, chạy theo doanh số bán hàng. Kiến thức về bảo hiểm rất phức tạp. Chúng tôi là những người trong nghề nhưng kiến thức trong lĩnh vực này cũng không dễ dàng. Hợp đồng bảo hiểm chúng ta dài quá, lên tới 80-100 trang. Tôi nghĩ, hợp đồng bảo hiểm chỉ cần 10-20 trang để người dân mua đọc cũng hiểu.

Hiện nay, người mua bảo hiểm cũng có vấn đề. Vì người mua bảo hiểm không biết mục đích của chúng ta là gì? Chúng ta mua bảo hiểm vì mục đích gì? Vì phòng ngừa rủi ro, hay tích lũy cho con sau này hay đầu tư sinh lời.

Tính tuân thủ trong tham gia hợp đồng của người tham gia bảo hiểm chưa cao. Dù có khó hiểu thì khách hàng cũng nên đọc chương, mục quan trọng nhất là liên quan đến mức độ bồi thường, thời gian tham gia bảo hiểm…

Nhật Quang