Trò chơi vương quyền tạo tiền từ hư không

Trò chơi vương quyền tạo tiền từ hư không

Ai trong “trò chơi vương quyền” đã tạo tiền từ hư không?

Chẳng hạn, khi ngân hàng trung ương bơm tiền mua trái phiếu chính phủ hoặc trái phiếu doanh nghiệp trong các giai đoạn khủng hoảng tài chính hoặc dịch bệnh như Covid, ngân hàng trung ương đã tạo ra tiền.

Ngân hàng thương mại cũng có khả năng tạo tiền. Chẳng hạn, khi ngân hàng thương mại gia hạn một khoản vay đối với doanh nghiệp, ngân hàng đã tự tạo tiền cho chính mình, cho dù ngay lúc đó có thể ngân hàng không huy động thêm đồng tiền gửi nào.

Nếu kết hợp cả hệ thống ngân hàng trung ương và ngân hàng thương mại, các nghiệp vụ của chúng tạo ra một khối lượng tiền từ hư không để đưa vào nền kinh tế.

Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, công ty phi tài chính như chứng khoán, bảo hiểm (gọi chung là doanh nghiệp) không có đặc quyền này. Chúng ta hãy lấy ví dụ đơn giản để hiểu rõ bản chất vấn đề: Doanh nghiệp A mua một lô trái phiếu trị giá 1 tỷ đồng (bằng tiền mặt) từ doanh nghiệp B phát hành trái phiếu.

Trong trường hợp này tài sản (đầu tư) của doanh nghiệp A tăng lên 1 tỷ đồng, nhưng tiền mặt cũng giảm 1 tỷ đồng. Giống như ta lấy tiền túi bên phải bỏ qua bên trái. Tổng tài sản ròng doanh nghiệp không thay đổi. Nói rằng các doanh nghiệp và các công ty phi tài chính không có khả năng tạo tiền từ trên trời là như vậy. Vậy thì hãy tạo ra “bầu trời” riêng của chính mình để làm giàu.

Giả dụ doanh nghiệp A không có tiền mặt liệu có mua được trái phiếu doanh nghiệp B? Hãy quay trở lại thí dụ về hệ thống ngân hàng phần trên để có câu trả lời. Doanh nghiệp A có thể tạo ra hệ sinh thái các công ty mẹ con cháu chắt để tạo ra các giao dịch thế chấp, bảo lãnh, gia hạn nợ… giống hệt như ngân hàng.

Chỉ cần vài bút toán mà không có bất kỳ dòng tiền nào thực sự di chuyển, tổng tài sản và nợ nần trong hệ sinh thái doanh nghiệp A cứ thế mà tăng lên từ hư không. Tất cả dòng tiền đổ dồn vào chứng khoán và đất đai trong hệ sinh thái. Hệ sinh thái sau đó cứ việc bán chứng khoán, đất đai với giá trên trời để trả nợ cũ.

Quá trình tạo tiền ngoài hệ thống ngân hàng thoạt đầu chỉ diễn ra ở một vài chỗ, vài nơi cách đây khoảng 5 năm, nhưng không gây sự chú ý của các cơ quan chức năng. Thấy quá dễ ăn, ắt hẳn có không ít hệ sinh thái giống như doanh nghiệp A mô phỏng làm theo. Có khả năng phần lớn cả nền kinh tế nước ta hiện nay đều là hệ sinh thái tạo tiền theo cách này.

Nhấn mạnh tình hình vi phạm pháp luật liên quan chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, trong hội nghị trực tuyến của Thường trực Chính phủ với Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố ngày 5-4, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng dòng tiền này cuối cùng đều tìm đến nơi trú ẩn là bất động sản.

Các doanh nghiệp bất động sản, khu công nghiệp, đầu tư cơ sở hạ tầng quan trọng quốc kế dân sinh làm ăn chân chính không muốn và không có khả năng tạo tiền vi phạm pháp luật theo cách của các hệ sinh thái trên. Chỉ có hệ sinh thái “trò chơi vương quyền” mới có quyền năng tạo tiền từ hư không.

GS.TS TRẦN NGỌC THƠ, Đại học Kinh tế TPHCM

SGĐTTC