Thần thoại hỗn loạn và tư tưởng triết học truyền thống

Thứ năm, 26/01/2023

Trong suốt tiến trình lịch sử, khái niệm “văn hóa truyền thống” thực sự đã bao hàm một phạm vi rất lớn. Các dân tộc, quốc gia và khu vực khác nhau có những nền văn hóa truyền thống của riêng họ, và nhiều nền văn minh có lịch sử lâu đời, thậm chí có từ thời kỳ Thần thoại. Nhìn chung, trong số các nền văn hóa truyền thống của tất cả các dân tộc ở phương Tây, văn hóa Hy Lạp cổ đại và văn hóa Do Thái có sức lan tỏa rộng lớn nhất về phạm vi và có tác động lớn nhất đến các thế hệ sau, chúng như hai cột trụ của nền văn minh truyền thống phương Tây.

Thời kỳ Phục Hưng thường được nhắc đến trong văn hóa phương Tây và ảnh hưởng của nó đối với tư tưởng, văn học, nghệ thuật và nhiều lĩnh vực khác của con người hiện đại là rất sâu sắc. Điều mà thời kỳ Phục Hưng “hồi sinh” là hệ thống văn hóa và nghệ thuật đã từng rất huy hoàng ở Hy Lạp và La Mã cổ đại, nhưng chúng hoàn toàn khác với nền văn minh Cơ Đốc giáo châu Âu. Tất nhiên, trong quá trình Phục Hưng rất phức tạp, một số tình huống liên quan đã được bàn tới trong các bài viết sử luận mỹ thuật trước đây nên sẽ không nhắc lại. Nội dung bài viết này là nói về thời Hy Lạp và La Mã cổ đại, bắt đầu từ Thần thoại cổ đại và khám phá cái nhìn đúng đắn về lịch sử qua những lớp “sương mù” .

Sự hỗn loạn của Thần thoại

Gần đây có một thông tin gây sốc, các phương tiện truyền thông lớn trên thế giới đã đưa tin: Trong sách giáo khoa “Đạo đức nghề nghiệp và luật pháp” do Bộ Giáo dục Trung Quốc phê duyệt và xuất bản năm 2018 có câu chuyện Chúa Giê-su bênh vực người phụ nữ phạm tội, bị chuyển thành Chúa Giê-su đã ném đá người phụ nữ cho đến chết.

Sách giáo khoa này đã biến đổi câu chuyện trong chương 8 của “Phúc âm John” trong Kinh Thánh Tân Ước. Theo bản dịch Kinh Thánh tiếng Trung Quốc, “Phiên bản hợp nhất” , thì câu chuyện được kể lại như thế này:

Họ cứ không ngừng hỏi, Chúa Giê-su liền đứng dậy nói với họ: “Ai trong mọi người không có tội, thì hãy lấy đá ném vào người cô ấy trước” . Rồi Ngài lại cúi xuống viết chữ lên mặt đất. Nghe vậy, tất cả từ già đến trẻ đều bỏ đi, chỉ còn Chúa Giê-su và người phụ nữ vẫn ở lại. Chúa Giê-su đứng thẳng dậy và nói với cô: “Này con, những người kia đâu rồi? Không ai định tội con sao?” Cô nói: “Lạy Chúa, không ạ” . Chúa Giê-su nói: “Ta sẽ không kết tội con đâu. Hãy đi đi! Từ nay trở đi đừng phạm tội nữa”.

Tuy nhiên, trong sách “Đạo đức nghề nghiệp và Pháp luật” , câu chuyện đã được điều chỉnh lại với nội dung hoàn toàn ngược lại. Sách viết:

Có lần Chúa Giê-su nói với tất cả những người phẫn nộ muốn giết chết một người phụ nữ đã phạm tội: “Nếu ai chưa từng phạm lỗi, thì bước lên giết chết cô ta” . Nghe xong, mọi người dừng lại không tiến về phía trước. Khi mọi người rời đi, Chúa Giê-su đã lấy đá ném chết người phụ nữ và nói: “Ta cũng là tội nhân. Nhưng nếu luật pháp được thực hiện bởi người không có lầm lỗi nào thì luật pháp sẽ chết”. Qua câu chuyện nhỏ này, bạn thấy luật pháp như thế nào?

Tin tức này đã gây ra phản ứng trên toàn thế giới, và cuối cùng kết thúc bằng việc thu hồi lại sách giáo khoa. Nhưng mọi người đều biết rằng ở Trung Quốc sách giáo khoa có địa vị rất cao trong các sách, và thường có một số lượng lớn các nghiên cứu, học tập lý luận. Chúng được dùng cho nhiều học sinh. Nếu học sinh không hiểu bản chất của câu chuyện, các em sẽ nhầm tưởng rằng Chúa Giê-su là một kẻ giết người.

Tranh mô tả câu chuyện Chúa Giê-su bênh vực người phụ nữ phạm tội. (Tranh: Henryk Siemiradzki, Musée russe, Wikipedia, Public Domain)

Thời xa xưa, cho dù là cả với những người không theo tôn giáo mà nói thì Chúa Giê-su luôn được coi là một hình mẫu của đạo đức, nhưng một bậc Giác Giả đã bị người soạn sách giáo khoa thời mạt thế ác ý bôi nhọ, hủy hoại thanh danh thành kẻ giết người. Nếu tiếp tục đưa ra truyền bá sai trái bôi nhọ tràn lan dưới dạng sách giáo khoa, có thể hình dung được rằng điều này sẽ phá hoại đạo đức nhân loại như thế nào.

Sách giáo khoa ngày nay đã xảy ra tình trạng nghiêm trọng đến mức độ thế này. Như vậy chẳng phải trong lịch sử lâu dài, các nền văn hóa cổ đại và Thần thoại của chúng bị sửa đổi cũng là chuyện thường thấy sao?

Thần thoại Hy Lạp có trước thời Chúa Giê-su truyền Đạo trong kỷ nguyên văn minh lần này, do đó, nó đã bị cải biến rất nghiêm trọng đến mức các vị Thần trong Thần thoại không còn được con người kính trọng nữa. Tên của vị thần Hy Lạp cổ đại là Thần Zeus, ngày nay người ta dùng đặt tên cho chó đực, hơn nữa là cái tên được sử dụng phổ biến để đặt tên cho chó đực ở các nước phương Tây.

Từ văn hóa được lưu truyền đến ngày nay có thể thấy, các vị Thần Hy Lạp cổ đại bị con người gán cho nhiều tính cách tiêu cực như tham lam, háo sắc, ghen tuông, độc ác. Họ dường như sở hữu tất cả những ham muốn và ma tính của kẻ xấu, hiếm khi thấy được sự thiện lương và chính nghĩa của họ. Thần Zeus thậm chí còn bị bôi nhọ giống như một kẻ “thập ác bất xá” . Tuy nhiên, trong văn học Hy Lạp cổ đại, nếu thực sự đi sâu nghiên cứu, người ta có thể thấy điều ngược lại. Trong các tài liệu này, Thần Zeus là hiện thân của công lý và trí tuệ, rất công bằng và vô tư đối với con người. Khi con người sống tử tế, Thần Zeus sẽ cho họ tăng thêm thu hoạch để có cuộc sống ấm no. Khi con người làm điều ác, thần Zeus sẽ giáng thiên tai để trừng phạt.

Hesiod, một nhà thơ Hy Lạp vào thế kỷ thứ 8 trước Công Nguyên, trong tác phẩm “Works and Days” có viết rằng:

“Thần Zeus đã ban tặng món quà chính nghĩa tốt nhất cho nhân loại. Bởi vì, bất cứ ai biết chính nghĩa và coi trọng chính nghĩa, Thần Zeus ở khắp mọi nơi sẽ ban phúc lành cho người ấy.”