Phiên tòa đòi nhân quyền cho voi tại Mỹ

Vào năm 2006, các nhà nghiên cứu đã chứng minh bằng cách đưa ba con voi trưởng thành ra trước một chiếc gương lớn được dựng trong khu vực vườn thú ở New York, Mỹ. Những con voi ban đầu tìm hiểu chiếc gương bằng cách đứng trước và đi ra mặt sau của gương. Ngay sau khi chúng bắt đầu hiểu về gương, những con voi đã có thể nhận ra hình ảnh phản chiếu của chúng và tự làm các hành động đối với bản thân mình trước gương rồi quan sát. Với kết quả này, voi đã được xếp vào nhóm động vật có nhận thức bậc cao. Bởi ngoài con người, chỉ có vượn và cá heo là những động vật có khả năng tự nhận thức như vậy.

Một con voi cái, tên là Happy, thậm chí đã vượt qua bài kiểm tra cuối cùng khi liên tục chạm vào dấu X được vẽ trên trán của mình, một nơi mà nó sẽ không thể nhìn thấy nếu không có gương. Happy đã vượt qua bài kiểm tra "tự nhận diện bằng gương", được coi là một chỉ số đánh giá sự tự nhận thức. Đó là lý do nhiều nhà hoạt động về quyền con người đang kêu gọi rằng: voi Happy nên có được một số quyền hợp pháp như của con người. Dự án Quyền con người có trụ sở tại Florida đang yêu cầu tòa án thành phố New York (Mỹ) thả Happy tới khu bảo tồn voi, vì cho rằng con voi này đang bị giam cầm bất hợp pháp tại sở thú ở đây trong suốt 45 năm qua.

Voi Happy có nên có một số quyền hợp pháp như con người không? Đó là câu hỏi mà tòa án cấp cao nhất của bang New York, Mỹ phải xem xét vào phiên tòa ngày 18/5 - diễn biến mới nhất trong nỗ lực kéo dài nhiều năm của một nhóm bảo vệ quyền động vật nhằm giải phóng voi Happy khỏi vườn thú Bronx. Con voi 51 tuổi này đã ở vườn thú từ năm 1977.

Theo bà Jenny Rivera - Phó Thẩm phán Tòa phúc thẩm bang New York, Mỹ: "Làm thế nào để chúng ta xác định quyền tự chủ cho các mục đích của voi Happy như một con người?"

Luật sư Monica Miller nhận xét: "Các nhà khoa học đã nhất trí rằng voi không chỉ tự chủ mà chúng còn rất phức tạp về mặt nhận thức và thông minh về cảm xúc, vị tha, giao tiếp cao và tất nhiên là tự chủ. Voi Happy bị nhốt trong một khu vực rộng chưa đầy nửa ha mà không có một con voi nào khác bầu bạn. Và ngay cả vườn thú Bronx cũng nhận ra rằng việc giam giữ một con voi một mình là không đúng".

Dự án Quyền con người cho rằng voi Happy được quyền hưởng một quy trình pháp lý,  trong đó cũng giống con người nếu bị giam giữ bất hợp pháp, có thể được ai đó thay mặt hỏi về lý do giam giữ. Một số thẩm phán khác tỏ ra lo ngại rằng việc mở rộng một số quyền hợp pháp nhất định đối với voi có thể tạo ra tiền lệ và sa đà về quyền lợi đối với cả các loài động vật khác.

Dù vậy, voi Happy vẫn có quyền được nuôi dưỡng một cách tốt nhất và không có bất kỳ tổn hại thân thể cũng như tâm lý nào. Tại sở thú Bronx, chú voi đồng hành lâu năm của Happy là voi Grumpy đã từng bị hai con voi khác tấn công gây tử vong vào đầu những năm 2000. Tuy nhiên, lời khai của những nhân viên sở thú đã xác nhận rằng voi Happy vẫn được nuôi dưỡng tốt trong sở thú.

Tòa phúc thẩm chưa nói rõ khi nào sẽ đưa ra phán quyết.