Nước detox nổ tung trời, thực hư ra sao?
Nước detox giảm cân, nước detox thanh lọc cơ thể, đẹp da, đem lại vóc dáng hoàn mỹ... Đó là lời quảng cáo một loại nước ép từ nhiều loại trái cây, rau củ trên các mạng xã hội.
Theo tìm hiểu, đa phần các loại nước detox này chỉ là nước ép rau củ quả đóng chai bán theo liệu trình (2 - 4 tuần). Các sản phẩm đóng chai không được công bố chất lượng, nhiều cơ sở "nhà làm" không có giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm. Hiệu quả có thật hay không thì chỉ là lời hứa của người bán.
Nước ép rau quả hóa thành "thần dược"
Do có nhu cầu giảm cân nên chị Đỗ Thị Hoa (quận Phú Nhuận, TP.HCM) được bạn bè giới thiệu phương pháp uống nước trái cây để detox.
Chị đến một cửa hàng trên đường Phan Đăng Lưu (quận Bình Thạnh) và được nhân viên cho biết loại nước gồm các loại rau như: cải thìa, cần tây, cà rốt, đu đủ, cam, ổi, bí đao... pha trộn với nhau.
Mỗi chai loại 550ml có giá 40.000 đồng, chai 330ml là 28.000 đồng. "Theo liệu trình của quán thì tôi phải uống liên tục 14 ngày, mỗi ngày 2 chai. Tổng cộng mất hơn 1 triệu đồng thì cơ thể sẽ giảm cân. Nhân viên cửa hàng dặn phải nhịn ăn tối, còn ăn trưa ít lại", chị Hoa kể.
Tương tự, sau khi thấy bạn bè "chỉ uống detox" mỗi ngày mà giảm cân, chị Lý Kim Tâm (quận Tân Bình, TP.HCM) cũng tò mò tìm đến nước detox như "thần dược" cho mình. Theo hướng dẫn, chị Tâm mua một liệu trình 15 ngày với giá 800.000 đồng gồm 42 chai nước ép.
"Cửa hàng nói giá rẻ hơn các nơi khác vì lấy rau quả từ mối quen, tận gốc nhà vườn làm. Tuy nhiên, dùng hết liệu trình nhưng tôi không thấy có tác dụng nào như quảng cáo cả", chị Tâm cho biết.
Khắp trên mạng xã hội như Facebook hay Zalo, từ khóa "detox" thanh lọc cơ thể, giảm cân, tạo năng lượng... xuất hiện nhan nhản, với những hình ảnh quảng cáo và lời rao 100% nguyên chất từ rau củ quả với tác dụng như thần dược gồm thải độc, đẹp da, giảm cân.
Số đơn vị bán cũng nhiều vô kể với các tên gọi từng loại nước detox rất "kêu" như: thần tiên tỉ tỉ, vóc dáng hoàn mỹ, vẻ đẹp tươi trẻ, da sáng dáng son...
Theo quảng cáo trên mạng xã hội, chúng tôi tìm đến cửa hàng nước detox trên đường Hai Bà Trưng (phường Tân Định, quận 1). Tại đây, các loại rau quả như cam, cà rốt, bí đao xanh, cải, cần tây được gọt vỏ rửa sạch, bỏ vào máy ép nước rót vào chai thủy tinh rồi đóng logo tên cửa hàng phía ngoài.
"Giá nước detox cho 15 ngày gần 3 triệu đồng, nhưng chị theo lộ trình một tháng mới thấy hiệu quả. Giá cao hơn nhiều nơi vì rau, củ, quả nhập về tươi, rau organic.
Tất cả nguyên liệu được chọn kỹ, chất lượng đạt tiêu chuẩn VietGAP được ép chậm, không thêm nước, không thêm đường hoặc bất cứ hương vị nhân tạo nào", nhân viên cửa hàng này giải thích.
Không thể bỏ qua an toàn thực phẩm
Theo Ban quản lý an toàn thực phẩm TP.HCM, detox (cách gọi ngắn gọn của từ detoxification) là một phương pháp thanh lọc cơ thể khỏi các chất độc hại tích tụ lâu ngày trong ruột, máu, phổi, thận, gan, da...
Nếu các sản phẩm này bán dưới dạng đóng chai và quảng cáo tác dụng với sức khỏe thì phải tuân thủ các quy định về công bố nhãn mác và an toàn thực phẩm.
Theo Ban quản lý an toàn thực phẩm TP.HCM, nghị định 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm đã qua chế biến bao gói sẵn, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm... phải tự công bố thông tin trên bao bì, nhãn mác.
Như vậy, nước ép trái cây rau củ quả và cho vào chai thủy tinh phải thực hiện tự công bố kết quả kiểm nghiệm các chỉ tiêu an toàn thực phẩm đạt yêu cầu và phải đáp ứng về việc ghi nhãn hàng hóa.
Cũng theo Ban quản lý an toàn thực phẩm TP.HCM, với những loại nước detox quảng cáo là bổ sung vào chế độ ăn uống hằng ngày nhằm duy trì, tăng cường, cải thiện các chức năng của cơ thể con người, giảm nguy cơ mắc bệnh được xếp vào nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe (Health Supplement, Dietary Supplement).
Do đó, nếu sản phẩm có công dụng, có liều lượng sử dụng... thì phải thực hiện đăng ký công bố sản phẩm theo quy định.
"Các tổ chức, cá nhân cần đăng ký giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo quy định.
Ngoài ra, do nguyên liệu sử dụng đa phần là trái cây, rau củ quả tươi nên người tiêu dùng cần chọn mua tại các cửa hàng và thương hiệu uy tín, đảm bảo nguyên liệu sử dụng tươi mới, có nguồn gốc rõ ràng", đại diện Ban quản lý an toàn thực phẩm TP.HCM khuyến cáo.
Giảm cân do giảm ăn, không phải do nước rau quả
PGS.TS.BS Lâm Vĩnh Niên, trưởng khoa dinh dưỡng - tiết chế Bệnh viện ĐH Y dược TP.HCM, đánh giá "nước ép detox" là dạng thức uống thông thường, nói uống vào giảm cân là không hợp lý, chỉ uống "nước detox" thì sẽ giảm cân vì giảm ăn chứ không phải do nước đó.
Nhưng nếu chỉ uống loại nước này mà không ăn thì dẫn đến cơ thể thiếu chất dinh dưỡng. Chẳng hạn cơ thể cần chất béo, nhưng trái cây không cung cấp được. Vì thế nên xem đây là thức uống bổ sung, có lợi cho sức khỏe nếu có nguồn gốc rõ ràng.
"Cơ thể cần dung nạp chất, chế độ dinh dưỡng lành mạnh chứ chỉ riêng "nước detox" không thể cung cấp đầy đủ được", ông Niên lưu ý.
Vài trăm ngàn là có ngay "thần dược"
Tại một cửa hàng nước detox ở quận Gò Vấp, chủ cửa hàng giới thiệu chỉ vài trăm ngàn đồng là có "thần dược" cho cơ thể khỏe mạnh.
Thấy chúng tôi băn khoăn giá ở đây quá rẻ, chủ cửa hàng này "bóc" chuyện: "Cũng chừng đó nguyên liệu nhưng chỗ khác bán giá cao là do tự gắn mác xanh, sạch, chuẩn chứ thực ra ai buôn bán mặt hàng này cũng rành hết. Chỉ có người tiêu dùng là... không rành thôi. Không phải cứ giá cao là rau củ quả chuẩn đâu".
Đang có một xu hướng đáng chú ý là nhịn ăn, thậm chí nhịn cả uống để detox (thanh lọc) cơ thể, giảm cân; nhưng các bác sĩ chỉ ra đây là phương pháp chưa có bằng chứng khoa học, có thể dẫn tới tử vong.