Nghiên cứu xác định địa vị pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

Xác định địa vị pháp lý của trí tuệ nhân tạo là nội dung đáng chú ý, được quan tâm thảo luận tại hội thảo quốc tế "Trách nhiệm pháp lý trong ứng dụng trí tuệ nhân tạo: Thực tiễn quốc tế và kinh nghiệm cho Việt Nam", do Bộ Tư pháp và Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức ngày 12/11.

Đây là hội thảo quốc tế đầu tiên tại Việt Nam về chủ đề trách nhiệm pháp lý từ ứng dụng trí tuệ nhân tạo, thu hút đông đảo chuyên gia tới từ Bộ Tư pháp, Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, Tòa án, Viện Kiểm sát, Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh..., các chuyên gia luật trong và ngoài nước.

Tại hội thảo, các đại biểu đều đồng tình với quan điểm trí tuệ nhân tạo không phải là con người, do đó không nên thừa nhận tư cách pháp lý của trí tuệ nhân tạo như con người. Theo Thạc sĩ Nguyễn Tấn Hoàng Hải, Khoa luật Dân sự, Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, trí tuệ nhân tạo không phải một thực thể sống, không có nhân tính con người. Bên cạnh đó, có thể sẽ có trường hợp con người lợi dụng trí tuệ nhân tạo để trốn tránh trách nhiệm nếu có thiệt hại xảy ra khi sử dụng trí tuệ nhân tạo. Thạc sĩ Nguyễn Tấn Hoàng Hải ví dụ, trong trường hợp bác sĩ sử dụng robot để phẫu thuật cho bệnh nhân, nếu xảy ra sai xót dẫn đến thiệt hại chết người thì việc buộc trí tuệ nhân tạo phải chịu trách nhiệm duy nhất là điều vô lý.

Thạc sĩ Nguyễn Tấn Hoàng Hải, Khoa luật Dân sự, Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh phát biểu tại hội thảo (Ảnh: TTXVN)

Thạc sĩ Nguyễn Tấn Hoàng Hải cho rằng, các nhà làm luật có thể xem xét xây dựng địa vị pháp lý cho trí tuệ nhân tạo với tư cách tương tự pháp nhân, bởi pháp nhân dù có tư cách pháp lý nhưng vẫn hoạt động thông qua chủ thể là con người. Từ đó, cơ quan quản lý nhà nước có thể quy định buộc chủ sở hữu phải tiến hành đăng ký xác định tư cách pháp nhân cho trí tuệ nhân tạo với cơ quan có thẩm quyền. Trên cơ sở đó, trí tuệ nhân tạo sẽ có địa vị pháp lý và có thể tham gia xác lập các giao dịch nhất định.

Thảo luận về vấn đề này, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hoa, Khoa luật Quốc tế, Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, việc xác định địa vị pháp lý của trí tuệ nhân tạo là cơ sở để xác định trách nhiệm liên quan. Lấy kinh nghiệm từ châu Âu, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hoa góp ý nên ưu tiên xây dựng khung pháp lý trong việc xác định trách nhiệm của các chủ thể liên quan đến việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Thị Hoa, quy định pháp luật về bồi thường thiệt hại trong Bộ luật Dân sự nước ta mới dừng lại quy trách nhiệm cho chủ sở hữu, người chiếm hữu và sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ mà chưa đề cập đến "người vận hành". Tiến sĩ Nguyễn Thị Hoa cho rằng, việc châu Âu đưa ra cơ chế trách nhiệm cho người vận hành là để đảm bảo cân bằng giữa việc thúc đẩy phát triển công nghệ và đảm bảo sự an toàn, an tâm cho người sử dụng. Việt Nam cũng nên cân nhắc đường lối này khi sửa đổi, bổ sung hệ thống pháp luật liên quan.

Bà Lê Thị Hoành Thanh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp phát biểu tại hội thảo (Ảnh: TTXVN)

Phát biểu tại hội thảo, bà Lê Thị Hoàng Thanh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp cho biết, nhận thức rõ sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và những vấn đề pháp lý liên quan, ngày 26/1/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 127/QÐ-TTg về Chiến lược quốc gia về nghiên cúu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đến năm 2030. Thủ tướng giao Bộ Tư pháp nhiệm vụ nghiên cứu xây dụng và hoàn thiện bổ sung các văn bản pháp luật về trách nhiệm pháp lý của các đối tượng liên quan tới trí tuệ nhân tạo.

Hội thảo "Trách nhiệm pháp lý trong ứng dụng trí tuệ nhân tạo: Thực tiễn quốc tế và kinh nghiệm cho Việt Nam" nhằm tạo cơ hội để các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia pháp lý, nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp... chia sẻ, trao đổi những ý tưởng, kinh nghiệm quốc tế và đề xuất giải pháp nhằm giải quyết thách thức, vấn đề pháp lý, từ đó góp phần hoàn thiện quy định liên quan đến trách nhiệm pháp lý trong ứng dụng trí tuệ nhân tạo.