Ngại cổ phần hóa vì 'ông' đất

Chia sẻ Facebook

Công ty Phát triển công nghiệp Tân Thuận (IPC) - một “địa chỉ” được bộ trưởng Bộ Tài chính nhắc như điển hình về xác định giá trị doanh nghiệp, giá trị sử dụng đất thấp - Ảnh: TỰ TRUNG

Tại hội thảo thúc đẩy quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp do Bộ Tài chính tổ chức hôm 17-5, đại diện doanh nghiệp và cơ quan quản lý đều đề nghị loại bỏ giá trị đất đai ra khỏi giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa (CPH).

Kiểm toán Nhà nước đã kiểm toán lại 45 doanh nghiệp thì giá trị nhiều doanh nghiệp tăng lên nhiều lần, bình quân 2,8 lần...
Ông Hồ Đức Phớc (bộ trưởng Bộ Tài chính)

Doanh nghiệp sợ nhất "ông" đất

Nêu khó khăn khi CPH công ty phát điện, ông Nguyễn Xuân Nam, phó tổng giám đốc EVN, cho biết một trong những rào cản lớn nhất chính là những vấn đề liên quan đến đất đai khi xác định giá trị doanh nghiệp. Bởi giá đất trên thị trường nay thế này mai thế khác, thay đổi liên tục.

Mặt khác, thời gian qua, chính sách CPH thay đổi liên tục khiến doanh nghiệp không theo kịp... "Do vậy doanh nghiệp làm rất sợ bị sai do chính sách không rõ chứ không phải doanh nghiệp muốn làm sai", ông Nam nói.

Ông Hồ Đức Phớc, bộ trưởng Bộ Tài chính, công nhận còn tồn tại nhiều nút thắt trong thực hiện CPH các DNNN như việc xác định giá trị doanh nghiệp thường là thấp hơn giá trị thực tế, gây thất thoát, lãng phí cho Nhà nước.

Thực tế, thời gian qua, một số vụ việc bị hình sự hóa do có sai phạm liên quan đến xác định giá trị doanh nghiệp, giá trị sử dụng đất như tại Công ty Tân Thuận, Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn...

"Kiểm toán Nhà nước đã kiểm toán lại 45 doanh nghiệp thì giá trị nhiều doanh nghiệp tăng lên nhiều lần, bình quân 2,8 lần... Điều này cho thấy việc xác định giá trị doanh nghiệp còn nhiều tồn tại, rủi ro, thiếu chính xác, đặc biệt là xác định giá trị quyền sử dụng đất" - ông Phớc nói.

Bỏ đất ra khỏi giá trị doanh nghiệp

Để đẩy nhanh tiến độ CPH các DNNN, ông Phớc đặt vấn đề có nên đưa giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị doanh nghiệp khi CPH hay không? Ủng hộ việc tách đất đai ra khỏi khi xác định giá trị doanh nghiệp, TS Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế, cho rằng lâu nay có vẻ chúng ta không bán doanh nghiệp mà bán đất. Để giảm vi phạm mà nhiều người phải vào tù, phải tách đất đai ra khỏi giá trị doanh nghiệp khi CPH.

Theo ông Nguyễn Hồng Long, phó trưởng Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp, rõ ràng việc thuê đất trả tiền một lần cần phải đưa ra khỏi xác định giá trị doanh nghiệp. Nhưng muốn đưa ra thì phải có văn bản quy phạm pháp luật, nếu không không ai dám làm.

"Còn như hiện nay, giá trị đất sẽ phải xác định theo giá thị trường, nhưng thế nào là giá thị trường khi mà chưa ra đấu thầu. Mà kể cả ra đấu thầu cũng không chắc đó là giá thị trường, có khi giá cao quá, có khi giá thấp quá" - ông Long nói.

Ngoài đề xuất trên, ông Long còn cho rằng phải xem lại phương án sử dụng đất. Đây là cốt lõi của vấn đề. Khi đất để sản xuất thì giá chỉ 5 đồng, còn khi là trung tâm thương mại thì giá là 50 đồng, rất khác nhau.

Về vấn đề này, ông Đặng Quyết Tiến, cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính), cho biết mục đích sử dụng đất tại DNNN được quyết định trước khi doanh nghiệp CPH. Nếu doanh nghiệp không dùng nữa thì trả lại cho địa phương.

Việc kiến nghị tách đất đai ra khỏi CPH, ông Tiến cho hay đây là vấn đề vướng mắc lớn nhất cản trở CPH. Nên Bộ Tài chính sẽ rà soát, nghiên cứu kỹ để tránh thất thoát trong CPH và đảm bảo đất đó phải được quản lý chặt tránh lợi dụng.

Còn trước mắt giai đoạn phục hồi kinh tế, Bộ Tài chính sẽ tháo gỡ trong khuôn khổ cho phép để CPH, thoái vốn.

Liên quan đến CPH, theo ông Tiến, nghị quyết trung ương nêu rõ nếu doanh nghiệp nào hoạt động hiệu quả thì không cần CPH, chỉ cần sắp xếp lại đất đai, chỗ nào không cần thì trả lại, tránh lãng phí. Còn nếu đã CPH phải bán hết chứ không bán nửa vời.

Còn quy định chưa rõ

Liên quan đến xác định giá trị quyền sử dụng đất, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, trước đây tiền thuê đất hằng năm không tính vào giá trị doanh nghiệp, còn tiền thuê đất một lần lại tính.

Khi tiền thuê đất một lần được xác định không sát giá trị thị trường thì chính là lỗ hổng gây thất thoát, chưa nói đến việc sau khi nộp tiền thuê đất một lần, doanh nghiệp đã CPH sẽ chuyển mục đích sử dụng đất để làm nhà đô thị, hay công trình khác...

Năm 2018, Quốc hội đã ra nghị quyết số 60 nghiêm cấm việc chuyển mục đích sử dụng đất có nguồn gốc từ doanh nghiệp nhà nước sang mục đích khác.

Nhưng đến năm 2020, Chính phủ ban hành nghị định số 140 chưa quy định rõ có được chuyển đổi mục đích sử dụng đất hay không, làm cho địa phương lúng túng khi triển khai.

Nguồn thu từ cổ phần hóa không đạt yêu cầu

* Dữ liệu của Bộ Tài chính về cổ phần hóa:

- Giai đoạn 2016-2020 có 180 doanh nghiệp được phê duyệt phương án CPH với tổng giá trị 489.690 tỉ đồng. Tuy nhiên, trong đó chỉ có 39 doanh nghiệp CPH theo quyết định của Chính phủ, đạt 30% kế hoạch.

- Năm 2021: có 4 doanh nghiệp CPH với tổng giá trị 333 tỉ đồng.

* Về thoái vốn: Giai đoạn 2016-2020: lũy kế tổng số vốn thoái được 27.312 tỉ đồng, thu về 177.397 tỉ đồng. Năm 2021 đã thoái vốn tại 18 doanh nghiệp với giá trị 1.665 tỉ đồng, thu về 4.402 tỉ đồng.

Theo ông Hồ Đức Phớc, nguồn thu từ CPH không đạt yêu cầu. Như năm 2021, Quốc hội giao Chính phủ thu từ CPH là 40.000 tỉ đồng nhưng hết năm chỉ được chưa đầy 2.000 tỉ đồng.

Ông Hồ Đức Phớc, bộ trưởng Bộ Tài chính, cho biết việc xác định giá trị doanh nghiệp, trong đó có giá trị đất đai, khi cổ phần hóa thường thấp hơn giá trị thực tế, gây thất thoát, lãng phí tài sản của Nhà nước.

Chia sẻ Facebook