Mỹ: Đất nông nghiệp tăng giá kỷ lục nhưng người nông dân "trắng tay" vì không cạnh tranh nổi với các nhà đầu tư giàu có
Những người nông dân nhỏ bé hiện đang trong một cuộc cạnh tranh gần như không có khả năng chiến thắng với các nhà đầu tư giàu có, bao gồm các công ty cổ phần tư nhân và các nhà phát triển bất động sản.
Bất lực trước “cơn bão hoàn hảo”
Joel Gindo đã nghĩ rằng cuối cùng thì ông cũng có thể sở hữu và vận hành trang trại trong mơ của mình khi thấy một người hàng xóm rao bán mảnh đất trồng trọt rộng 160 mẫu Anh (khoảng 65 ha) ở quận Brookings, Nam Dakota cách đây 2 năm. Gindo ước tính giá đất sẽ khoảng 5.000-6000 USD/mẫu Anh và ông có thể “gánh” nổi cái giá đó.
Nhưng trong buổi đấu giá, Gindo chỉ đành bất lực nhìn con số tiếp tục leo thang cho đến khi nó chạm mức 11.000 USD/mẫu Anh (272 triệu VNĐ) – gấp đôi số tiền mà ông đã tính toán.
“Tôi không thể cạnh tranh nổi với số tiền mà mọi người đang trả. Họ trả tới 10.000 USD và hơn thế nữa. Đối với một người không có tài sản thừa kế kếch xù và cũng không có khả năng trả hết trong một lần như tôi, thì trừ khi được hỗ trợ, nếu không thì chịu thua.”
Những gì xảy ra ở Nam Dakota cũng đang diễn ra với nhiều nông dân khác trên khắp nước Mỹ khi giá trị đất canh tác tăng đạt mức cao kỷ lục trong năm nay và khiến những người nông dân nhỏ bé hoặc mới vào nghề không thể mua nổi.
Theo số liệu gần đây nhất của Bộ Nông nghiệp, tại bang Nam Dakota, giá trị đất canh tác tăng 18,7% từ năm 2021 đến năm 2022, một trong những mức tăng cao nhất trong cả nước. Trên toàn quốc, giá trị này tăng 12,4% và đạt 3.800 USD/mẫu Anh. Đây là mức cao nhất được ghi nhận kể từ năm 1970, với đất trồng trọt là 5.050 USD/mẫu Anh và đồng cỏ sẽ ở mức 1.650 USD/mẫu Anh.
Một loạt các yếu tố kinh tế đã hội tụ để tạo ra một “cơn bão hoàn hảo” cho giá trị đất nông nghiệp bao gồm: giá tăng cao đối với các loại cây trồng như ngô, đậu nành và lúa mì; thị trường nhà ở phát triển mạnh mẽ; lãi suất thấp cũng như nhiều khoản trợ cấp của chính phủ, theo Jason Henderson, một trưởng khoa tại Trường Cao đẳng Nông nghiệp tại Đại học Purdue và là một cựu quan chức tại Fed Kansas.
Đổ xô vào khoản đầu tư an toàn
Trong một cuộc khảo sát vào tháng 9 của tổ chức phi lợi nhuận Liên minh Nông dân Trẻ Quốc gia, những người nông dân trẻ đã coi việc tìm kiếm đất có giá cả phải chăng để mua là thách thức hàng đầu trong năm nay.
Nguồn cung đất thì có hạn. Khoảng 40% đất nông nghiệp ở Mỹ được cho thuê, phần lớn thuộc sở hữu của những địa chủ không tích cực làm nông nghiệp. Số lượng đất có sẵn để mua cực kỳ ít ỏi trong khi số lượng chưa đến 1% đất nông nghiệp được bán trên thị trường mở hàng năm.
Thị trường nhà ở bùng nổ đã góp phần củng cố giá trị của đất nông nghiệp, đặc biệt là ở những khu vực gần trung tâm thành phố đang phát triển.
Các khoản trợ cấp của chính phủ cho nông dân cũng đã tăng vọt trong những năm gần đây, lên tới gần 39% thu nhập ròng của nông dân vào năm 2020. Bên cạnh các chương trình truyền thống như chi trả bảo hiểm cây trồng, Bộ Nông nghiệp đã phân phối 23 tỷ USD cho nông dân chịu ảnh hưởng bởi cuộc chiến thương mại của cựu Tổng thống Donald Trump từ năm 2018-2020 và 45,3 tỷ USD hỗ trợ liên quan đến đại dịch vào năm 2020 và 2021.
Các khoản tiền đó và cả những lời hứa hẹn sẽ hỗ trợ thêm đã làm tăng giá trị đất nông nghiệp khi chúng tạo ra một mạng lưới an toàn và báo hiệu rằng đất nông nghiệp cũng là một lựa chọn an toàn.
Jennifer Ifft, giáo sư kinh tế nông nghiệp tại Đại học bang Kansas, cho biết: “Có một kỳ vọng trên thị trường rằng chính phủ sẽ đóng một vai trò nhất định khi thu nhập của người nông dân giảm xuống. Vì vậy, điều đó chắc chắn ảnh hưởng đến hành vi đầu tư.”
Các nhà đầu tư đang ngày càng có xu hướng chuyển sang đất nông nghiệp trước sự biến động của thị trường chứng khoán và bất động sản. Tỷ phú Bill Gates là chủ sở hữu đất nông nghiệp tư nhân lớn nhất nước Mỹ và gần đây đã mua được 2.100 mẫu đất ở Bắc Dakota với giá 13,5 triệu USD.
Phó chủ tịch Tim Koch của một hợp tác xã tài chính nông nghiệp ở Midwest, Farm Credit Services of America, cho biết rằng số lượng quỹ đầu tư tư nhân tìm cách mua cổ phần trong đất nông nghiệp đã tăng lên. Các quỹ hưu trí cũng coi đất nông nghiệp là một khoản đầu tư ổn định, giáo sư Ifft nói.
Brian Philpot, giám đốc điều hành của tổ chức cho vay nông nghiệp AgAmerica, cho biết quy mô khoản vay trung bình của công ty ông đã tăng lên khi các trang trại hợp nhất và khiến các trang trại gia đình dần biến mất. Theo ông, điều này có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng trang trại.
“Liệu chúng ta có còn đủ kỹ năng và có những thế hệ tiếp theo đủ khả năng để canh tác đất trồng nữa hay không? Và điều thứ hai chính là, liệu việc có nhiều chủ sở hữu thụ động những mảnh đất này rồi lại cho thuê chúng có phải là một điều bền vững hay không?” ông nói.
Tham khảo NYT
