Hà Nội xưa: Cạnh hồ Hoàn Kiếm là hồ Thái Cực

Hồ Hoàn Kiếm là một phần của một hồ lớn rất rộng thời xưa. Theo bản đồ Hồng Đức thời Lê Thánh Tông thì hồ này thông ra sông Hồng.

Hồ lớn phía dưới cùng bên phải thông ra sông Hồng, phía Nam có gò Rùa.

Hồ bấy giờ chia làm hai phần gọi là Tả Vọng và Hữu Vọng. Phần hồ Hoàn Kiếm hiện nay thực ra là hồ Tả Vọng. Thời Lý-Trần hồ có tên là Lục Thủy, thời Lê Lợi gọi là hồ Thủy Quân, dùng làm nơi duyệt binh, đua thuyền. Giữa hồ về phía Nam có gò Rùa, thỉnh thoảng rùa lên gò phơi nắng.

Phần hồ Hữu Vọng sau này trở thành hồ Thái Cực, rồi thành các hồ nhỏ hơn. Chu vi hồ cũ nay thành: Cầu Gỗ, Hàng Đào, Hàng Bạc, Hàng Bè. Phố Hàng Đào nguyên là phần đất của hai phường Đồng Lạc (phía giáp Hàng Ngang) và Đại Lợi (phía giáp Bờ Hồ), thuộc tổng Tiền Túc (sau đổi là tổng Thuận Mỹ), huyện Thọ Xương cũ. Phường Đại Lợi vào đời Lê gọi là Thái Cực. Đằng sau đó là hồ Thái Cực. Hồ Thái Cực ăn lan tới gần phố Hàng Bè và thông ra hồ Gươm.

Tranh vẽ minh họa của Nguyễn Thanh Phong và Romain Orfeuvre theo bản đồ Hà Nội 1873, được Phạm Đình Bách vẽ lại theo trí nhớ vào năm 1902.

Đất phố Đinh Liệt và Gia Ngư trước đây chính là lòng hồ Thái Cực. Có tài liệu ghi rằng hồ Thái Cực còn được gọi là hồ Hàng Đào, là nơi dân Hà Nội đánh cá. Khi đánh cá thì đến Hàng Gai mua ngư cụ. Cái tên phố Gia Ngư chính từ tên làng cá sống bằng nghề chài lưới bên hồ Thái Cực xưa.

Bản đồ người Pháp vẽ.

Khi người Pháp chiếm đóng Hà Nội, hồ Thái Cực vẫn còn nhưng vào cuối thế kỷ trước hồ bị dân xung quanh lấp dần, khoảng năm 1920 thì hồ Thái Cực biến mất.

Quang Minh

Mời xem video

Một người có thể không thành công nhưng nhất định phải thành thục