Góp ý cho Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), tạo điều kiện cho doanh nghiệp

Dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) đang được Bộ TT&TT hoàn thiện trước khi trình Chính phủ và đưa ra thảo luận tại kỳ họp Quốc hội vào tháng 10 tới.

Dự thảo sửa đổi, bổ sung nhiều quy định như giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu; chứng thư điện tử; chữ ký điện tử; giao kết hợp đồng điện tử; dịch vụ tin cậy; các quy định quản lý hoạt động của nền tảng số…

Dự kiến, văn bản trên sẽ ảnh hưởng đến tất cả các tổ chức, doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp đang và có kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động và giao dịch của mình; doanh nghiệp cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký điện tử; doanh nghiệp vận hành nền tảng số. Để bảo đảm tính hợp lý, khả thi của quy định, bảo đảm quyền và lợi ích của các doanh nghiệp chịu sự tác động, ngày 14/7 tại Hà Nội, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức hội thảo "Góp ý dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi)". Nhiều ý kiến đóng góp thực tiễn, tích cực từ nhiều góc nhìn khác nhau đã được đưa ra trong buổi hội thảo.

Ông Nguyễn Trọng Đường, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp (Bộ TT&TT) cho biết, Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) sau khi được thông qua sẽ có những tác động tích cực đối với sự phát triển của kinh tế số nói chung cũng như các hoạt động giao dịch điện tử nói riêng.

"Với mục tiêu góp phần đảm bảo tính hợp lý và khả thi của các quy định trong luật, đồng thời đảm bảo quyền và lợi ích của các tổ chức, doanh nghiệp chịu sự tác động của luật này. Bộ TT&TT đã công bố và lấy ý kiến rộng rãi. Đến nay đã nhận được 90 văn bản ý kiến góp ý, trong đó có hơn 850 ý kiến góp ý cụ thể. Theo đó, dự thảo tiếp thu hoàn thiện giảm còn 8 chương, 60 điều so với 11 chương, 104 điều của dự thảo xin ý kiến", ông Đường cho hay.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế (VCCI) cho rằng, Luật Giao dịch điện tử ra đời từ năm 2005, sau hơn 15 năm thực hiện, luật đã thể hiện vai trò quan trọng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và đưa ứng dụng khoa học - công nghệ vào cải cách hành chính mạnh mẽ.

Đặc biệt, sau 2 năm chịu ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, với sự phát triển mạnh mẽ của các giao dịch trên môi trường mạng, vai trò của Luật Giao dịch điện tử càng thể hiện rõ.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Luật Giao dịch điện tử năm 2005 tuy ra đời sớm, nhưng tính chất quy định theo hướng khung, nguyên tắc nên có tính ổn định cao. Theo đó, đã hơn 15 năm nhưng vẫn khá tương thích với bối cảnh hiện nay, tuy nhiên, bối cảnh đã có nhiều thay đổi, các giao dịch được thực hiện trên môi trường điện tử ngày càng nhiều, nên rất cần một khung khổ pháp lý phù hợp hơn. Đó là lý do, Luật Giao dịch điện tử năm 2005 được sửa đổi.

Đánh giá về chất lượng dự thảo, đại diện Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông cho rằng, so với các bản dự thảo trước, bản dự thảo lần này đã có những thay đổi mang tính tích cực như, bổ sung quy định về mức độ tin cậy của tài khoản giao dịch điện tử; bổ sung quy định về mức độ tin cậy của chữ ký điện tử; bổ sung quy định mới tại Điều 15 về chuyển đổi hình thức giữa văn bản giấy và thông điệp dữ liệu trong dự thảo mới là cần thiết song cần thêm hướng dẫn cho điều này.

Ngoài ra, dự thảo đã loại bỏ quy định về giao kết hợp đồng điện tử, đề nghị giao kết, chấp nhận giao kết và hiệu lực hợp đồng điện tử, tránh hiểu nhầm về các giao dịch có tính chất trên các sàn thương mại điện tử; loại bỏ các quy định mang tính chính sách trong nhóm quy định về giao dịch điện tử của cơ quan Nhà nước, loại bỏ quy định về dịch vụ hỗ trợ giao dịch điện tử, dịch vụ tín nhiệm số; từ đó có thể giúp giảm bớt các giấy tờ, thủ tục cho doanh nghiệp, các giấy chứng nhận không cần thiết.

Tuy nhiên, dù phần lớn các quy định về nền tảng số, dịch vụ số đã được loại bỏ, song vẫn giữ lại một số quy định về nghĩa vụ của các nền tảng số dựa trên quy mô chưa thực sự phù hợp, như yêu cầu chủ quản nền tảng số có số lượng người sử dụng tại Việt Nam hoạt động hàng tháng từ 10 triệu trở lên hoặc có số lượng truy cập hàng tháng từ người sử dụng tại Việt Nam từ 100 triệu trở lên trong liên tục 6 tháng có trách nhiệm công bố công khai thuật toán sử dụng để khuyến nghị, hiển thị nội dung, hiển thị quảng cáo cho người dùng và cho phép người dùng lựa chọn phương án không sử dụng khuyến nghị, hiển thị nội dung, hiển thị quảng cáo dựa trên phân tích dữ liệu về người dùng.

Ban soạn thảo nên cân nhắc các quy định về nghĩa vụ sao cho phù hợp. Hay nên bổ sung quy định về nghĩa vụ (cơ chế tiếp nhận báo cáo từ người dùng về thông tin vi phạm, gỡ bỏ thông tin vi phạm, bảo vệ dữ liệu cá nhân người sử dụng dịch vụ), giới hạn trách nhiệm (không tiếp cận nội dung giao dịch) của chủ quản hệ thống thông tin....

Ông Phạm Đức Tiến, Giám đốc Marketing, Công ty cổ phần Phát triển nguồn mở Việt Nam (VINADES) cho rằng, theo đánh giá của Liên Hợp Quốc, trên thế giới, có 80% các nước đã xây dựng Cổng dữ liệu để cung cấp dữ liệu mở của Chính phủ để phục vụ người dân và doanh nghiệp. Việc cung cấp dữ liệu mở của Chính phủ đã trở thành một tiêu chí quan trọng trong việc đánh giá Chính phủ điện tử của các quốc gia. Chính vì vậy, trong Luật Giao dịch điện tử của Việt Nam rất cần thiết phải đề cập chi tiết về giấy phép, quy trình mở dữ liệu của cơ quan nhà nước.

Thời gian qua, chính Công ty VINADES đã gặp phải vướng mắc về việc khai thác và ứng dụng dữ liệu số của cơ quan nhà nước vào phát triển kinh tế. Vấn đề nảy sinh là dữ liệu về đấu thầu vốn được công khai theo Luật đấu thầu và được tiếp cận theo Luật tiếp cận thông tin có quyền hạn sử dụng như thế nào, có được tiếp cận bằng máy hay không? Công ty VINADES còn nhận được thông báo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, yêu cầu ngừng sử dụng phần mềm để truy cập dữ liệu đấu thầu công khai.

Trong bối cảnh công nghiệp 4.0 phát triển mạnh mẽ, Chính phủ cũng kêu gọi các doanh nghiệp tiến hành chuyển đổi số và nhiều doanh nghiệp cũng hưởng ứng bằng cách ứng dụng phần mềm vào lĩnh vực đấu thầu nhưng lại bị cấm sử dụng và vẫn phải tiếp cận thông tin thầu thủ công. Điều này đang khiến các doanh nghiệp đi ngược lại với tinh thần chuyển đổi số trên cả nước.

Ông Trần Mạnh Hùng, Luật sư điều hành, Giám đốc Công ty Luật TNHH quốc tế BMVN cho rằng, các dịch vụ như Internet, dịch vụ viễn thông, dịch vụ điện toán đám mây hay dịch vụ nền tảng số hiện đang được điều chỉnh bởi những luật có liên quan như Luật Viễn thông, Luật Công nghệ thông tin, Luật Sở hữu trí tuệ, các nghị định về quản lý hoạt động Internet, thương mại điện tử… Vì vậy, việc quy định trách nhiệm của các nhà cung cấp dịch vụ này một cách chung chung như trong dự thảo là không cần thiết và không có ý nghĩa trong việc quản lý hay thúc đẩy các giao dịch điện tử.

Những quy định này cũng không phù hợp với thông lệ quốc tế hay luật khung về giao dịch điện tử của các tổ chức quốc tế. Phần lớn Luật Giao dịch điện tử của các quốc gia trên thế giới chỉ tập trung vào quản lý tính pháp lý của các phương tiện hoặc yếu tố điện tử của các giao dịch như chữ ký số, chứng thư điện tử, hợp đồng điện tử … chứ không quản lý các dịch vụ số hoặc nền tảng liên quan.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến đáng chú ý khác đã đưa ra như những khuyến nghị giúp các cơ quan có thẩm quyền hạn chế và bảo vệ giao dịch điện tử, tránh tình trạng quy định luật quá chặt chẽ và có thể dẫn tới sự lạm quyền hoặc lợi ích nhóm hoặc bổ sung một số khái niệm chưa được đề cập trong dự thảo hoặc được quy định quá chung chung, có thể gây bất cập trong quá trình thực hiện sau này.

Tại Hội thảo, các đại biểu đều bày tỏ sự cần thiết phải sửa đổi Luật Giao dịch điện tử năm 2005 cho phù hợp với điều kiện bối cảnh mới và sự phát triển mạnh mẽ của các giao dịch điện tử được thực hiện trên môi trường mạng thời gian qua. Đồng thời mong muốn, Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) sẽ tạo thuận lợi hơn nữa cho doanh nghiệp và người dân khi giao dịch trên môi trường điện tử.