E-magazine Câu chuyện về dịch vụ giao đồ ăn bằng máy bay không người lái của gã khổng lồ công nghệ Meituan

Chia sẻ Facebook

Trong một khu đô thị náo nhiệt ở Thâm Quyến, nằm giữa một số tòa nhà chọc trời, một chiếc máy bay không người lái màu vàng và đen đáp xuống một ki ốt bán hàng bên đường. Phần trên cùng của ki ốt - có kích cỡ giống máy bán hàng tự động - mở ra để máy bay không người lái hạ cánh và một hộp các tông màu trắng chứa đồ uống của được đặt bên trong.

Khi đặt hàng trên điện thoại nửa giờ trước, ứng dụng thông báo rằng máy bay sẽ giao đồ uống lúc 2:03 chiều và đó chính xác là thời điểm nó bay đến.

Dịch vụ giao hàng bằng máy bay không người lái (drone) này được điều hành bởi Meituan, nền tảng giao đồ ăn phổ biến nhất tại Trung Quốc.

Kể từ năm 2017, công ty đã phát triển thêm hoạt động giao hàng bằng máy bay không người lái. Đến năm 2022, công ty đã thuê khoảng 6 triệu công nhân để giao hàng tỉ đơn đặt hàng.

Tại Thâm Quyến, một thành phố ở miền nam Trung Quốc - "thánh địa" sản xuất máy bay không người lái - Meituan đã thường xuyên vận hành các hoạt động giao hàng bằng drone như vậy trong một năm rưỡi qua.

Nhiều tập đoàn lớn đã để mắt đến dịch vụ giao hàng bằng máy bay không người lái: Amazon lần đầu tiên thử nghiệm dịch vụ này vào năm 2013, nhưng việc triển khai rộng rãi dịch vụ bị hạn chế bởi các quy định về hoạt động của drone và người Mỹ cũng chưa có nhu cầu sử dụng dịch vụ kiểu này.

Công ty Wing, thuộc sở hữu của Alphabet (Google), đã gặt hái được nhiều thành công hơn khi vận hành các chuyến giao hàng bằng drone trên 3 châu lục. Trong khi đó, hệ thống siêu thị Walmart đang ủng hộ một số công ty khởi nghiệp cung cấp dịch vụ này để thử nghiệm giao hàng cho mình.

Điều khác biệt giữa Meituan với các công ty cùng ngành ở Mỹ là Meituan đã chọn cung cấp dịch vụ giao hàng bằng drone trong môi trường khó khăn nhất: các khu dân cư đô thị dày đặc.

Ở Trung Quốc, hầu hết mọi người sống trong các tòa nhà chung cư cao tầng ở các thành phố đông dân và nhiều người trong số họ đặt giao đồ ăn hàng ngày.

Để cung cấp dịch vụ trong một thành phố đông đúc, drone của Meituan sẽ không đáp xuống cửa nhà khách hàng. Thay vào đó, công ty đã thiết lập các ki-ốt lấy hàng gần các tòa chung cư hoặc văn phòng. Drone giao hàng tại các ki-ốt có thể chứa nhiều gói hàng cùng một lúc.

Một Ki-ốt nhận hàng của Meituan

Việc lấy hàng ở ki-ốt có thể không thuận tiện lắm cho khách hàng, nhưng nó cho phép mọi máy bay không người lái bay theo một lộ trình định trước, từ một điểm xuất phát đến một ki-ốt, giúp việc giao hàng đến các khu vực đô thị trở nên dễ dàng hơn nhiều.

Vào năm 2022, Meituan đã thực hiện hơn 100.000 lượt giao hàng bằng drone ở Thâm Quyến.

Tuy nhiên, việc đặt đồ ăn với máy bay không người lái không hề dễ dàng đối với người mới . Lần đầu tiên sử dụng dịch vụ, một khách hàng đã vô tình đặt hàng từ một nhà hàng quá xa. Lần thử thứ hai của cũng không thành công vì người dùng đã đặt hàng sai thời gian (drone "đi ngủ" lúc 7 giờ tối).

Nhưng đối với một số cư dân và nhà cung cấp ở Thâm Quyến, giao hàng bằng máy bay không người lái không còn là điều mới lạ – đó là một thói quen hàng ngày của họ. Dịch vụ của Meituan cho thấy việc giao hàng bằng máy bay không người lái ở các thành phố là khả thi.

Meituan ra mắt dịch vụ giao hàng bằng drone của mình ở Thâm Quyến với 5 điểm cung ứng. Một trong các điểm cung ứng nằm trên tầng thượng của một trung tâm mua sắm lớn – đã được biến thành "sân bay" cho máy bay không người lái và một số nhân viên hỗ trợ. Có khoảng 10 máy bay không người lái đậu trên sân thượng và có 2 hoặc 3 chiếc cất cánh hoặc hạ cánh.

Một nhân viên của Meituan cho biết đã qua giờ cao điểm ăn trưa nên drone và nhân viên ở đó đang nghỉ ngơi và nạp năng lượng để chuẩn bị phục vụ nhu cầu giao hàng cho giờ ăn tối.

Quy trình làm việc là sự kết hợp giữa lao động của con người và sự tự động của máy móc. Khi hệ thống giao hàng bằng máy bay không người lái nhận được đơn đặt hàng, một nhân viên sẽ tới các nhà hàng nằm trong trung tâm mua sắm để lấy hàng và mang lên sân thượng.

Đồ ăn, thức uống được đặt trong hộp các tông tiêu chuẩn, được cân đo để đảm bảo không quá nặng, hộp được niêm phong và nhân viên giao lại cho một nhân viên chuyên trách làm việc với drone.

Người nhân viên đó đặt chiếc hộp dưới máy bay không người lái và lắp nó vào.

Mọi thứ diễn ra sau đó đều được tự động hóa cao độ. Các chuyển động của drone được điều khiển bởi một thuật toán trung tâm và các tuyến đường được xác định trước.

“Bạn có thể biết trước, chính xác theo từng giây, vị trí của từng máy bay không người lái và tốc độ của nó, vì vậy khách hàng có thể nhận được hàng với độ trễ thời gian chỉ là 2 giây, thay vì 3 phút hoặc thậm chí 10 phút như giao hàng truyền thống do ảnh hưởng của tắc đường v.v...", Mao Yinian, Giám đốc dịch vụ giao hàng bằng máy bay không người lái của Meituan cho biết.

Công ty có một phòng điều khiển tập trung ở Thâm Quyến, nơi nhân viên có thể điều khiển drone trong trường hợp khẩn cấp. Hiện có hơn 100 máy bay không người lái có thể được triển khai để giao hàng trong thành phố. Trung bình, một người điều khiển đang theo dõi 10 máy bay không người lái bất cứ lúc nào.

Quy trình giao hàng của Meituan: nhân viên mua đồ ăn, giao cho kỹ thuật viên móc vào drone và sau đó drone sẽ chuyển đồ ăn theo tuyến đường được máy tính định sẵn

Ông Mao đã chia sẻ rằng không phải tất cả các công việc lao động của con người đều có thể hoặc nên được thay thế bằng máy móc. Tuy nhiên, công ty đang có kế hoạch tự động hóa nhiều hơn trong quy trình giao hàng. Ví dụ, ông muốn thấy máy móc đảm nhận công việc chất các gói hàng lên máy bay không người lái và thay pin cho chúng.

“Nhân viên của chúng tôi có thể phải cúi xuống hàng trăm lần một ngày để lắp các kiện hàng và thay pin", ông Mao Yinian nói: “Cơ thể con người không được thiết kế cho những chuyển động như vậy. Tầm nhìn của chúng tôi là biến công đoạn giao hàng thành một dây chuyền hoàn toàn tự động. Công việc duy nhất của con người là đặt đồ ăn và thức uống vào hộp đóng gói tiêu chuẩn, và sau đó không còn công việc nào cho con người nữa”.

Jonathan Roberts, giáo sư về người máy tại Đại học Công nghệ Queensland, Australia, người đã nghiên cứu về máy bay không người lái từ năm 1999, cho biết ngày nay vẫn còn một số trở ngại đối với việc vận chuyển thực phẩm và hàng hóa bằng máy bay không người lái.

“Tôi chắc chắn về mặt kỹ thuật có thể thực hiện việc giao hàng bằng drone, nhưng liệu điều đó có hợp lý về mặt tài chính hay không thì chưa biết", ông nói.

Những quốc gia nào có các quy định rõ ràng về hoạt động của máy bay không người lái, thì quốc gia đó chính là nơi các công ty khởi nghiệp tìm đến.

Năm 2002, Australia là quốc gia đầu tiên trên thế giới đưa ra luật về các phương tiện bay tự động, một thuật ngữ kỹ thuật của cách gọi máy bay không người lái.

Luật cho phép các trường đại học và công ty tiến hành thử nghiệm dịch vụ máy bay không người lái miễn là họ có giấy phép chính thức. “Vì vậy, Australia trở thành một địa điểm lý tưởng để triển khai dịch vụ này", giáo sư Roberts cho biết.

Đó là lý do tại sao công ty Wing đã thử nghiệm và tung ra các chuyến giao hàng bằng máy bay không người lái ở Australia trước khi thực hiện chúng ở bất kỳ quốc gia nào khác.

Đồ ăn nằm trong Ki-ốt của Meituan trước khi khách hàng tới lấy

Đó là một câu chuyện tương tự cho Meituan và Thâm Quyến, nơi thành phố đã trở thành một địa điểm quen thuộc với sản xuất và sử dụng drone.

Ở cấp độ quốc gia, chính quyền Trung ương cũng đã ban hành luật máy bay không người lái thương mại và cho phép Thâm Quyến, một trong những đặc khu kinh tế quan trọng của đất nước, có sự linh hoạt hơn trong việc thử nghiệm và triển khai dịch vụ này.

Chính vì lẽ đó, Meituan chọn Thâm Quyến để thực hiện hầu hết các thử nghiệm giao hàng bằng drone của mình. Công ty gần đây đã thiết lập dịch vụ ở Thượng Hải và thỉnh thoảng triển khai máy bay không người lái ở các thành phố khác, nhưng Thâm Quyến sẽ vẫn là trung tâm hoạt động của công ty.

Tuy nhiên, các quy định chỉ xác định xem việc giao hàng bằng drone có được phép hay không. Nhưng các yếu tố kinh tế sẽ quyết định liệu điều đó có xảy ra hay không.

Một số công ty, như Wing, đã chọn thử nghiệm hoạt động giao hàng của họ ở các khu vực ngoại ô, nơi giao hàng truyền thống không hiệu quả đối với cư dân khá giả. Mô hình này gặp khó khăn trong việc mở rộng ở Trung Quốc, nơi hầu hết mọi người sống ở các thành phố.

Trong khi đó, một số công ty tại Trung Quốc, chẳng hạn như JD - công ty thương mại điện tử và SF Express - công ty hậu cần, đã chọn các làng nông thôn, nơi hạ tầng giao thông mặt đất kém phát triển để triển khai dịch vụ.

Cách tiếp cận đó có thể không hợp lý đối với những công ty đang cố gắng tối đa hóa lợi nhuận từ việc giao hàng bằng drone. “Nếu bạn nhìn vào tổng số lần giao hàng ở khu vực nông thôn và khu vực thành thị, bạn có thể thấy chúng khác nhau rất lớn ở khía cạnh kinh tế”, ông Mao nhận định. Nhưng mức độ an toàn vận hành của máy bay không người lái ở khu vực thành thị thấp hơn.

“Ngành dịch vụ này thường tránh các khu vực thành thị vì công nghệ không đủ tiên tiến để đảm bảo an toàn", ông nói.

Vào thời điểm ông Mao gia nhập Meituan để lãnh đạo nhóm giao hàng bằng máy bay không người lái vào năm 2019, khoảng 6 năm sau khi các công ty khác đã thử nghiệm các dịch vụ giao hàng bằng máy bay không người lái ở nông thôn ở Trung Quốc, ông Mao đánh giá rằng công nghệ này đã đủ an toàn để hoạt động ở các thành phố.

Không có báo cáo nào về sự cố hoặc tai nạn với drone của Meituan. Trên khắp thế giới, chưa có báo cáo nào về con người bị thương do máy bay không người lái giao hàng, nhưng chúng thỉnh thoảng vẫn gặp sự cố bị rơi, gây cháy và mất điện.

Meituan đã thực hiện các điều chỉnh kỹ thuật để đảm bảo máy bay không người lái của mình bay an toàn trong các thành phố, chẳng hạn như chọn thiết kế cánh ổn định hơn trong điều kiện gió mạnh và phát triển hệ thống định vị riêng dựa trên thị giác máy tính để bổ sung cho tín hiệu GPS yếu giữa các tòa nhà.

Một địa điểm giao hàng bằng drone của Meituan trên nóc một trung tâm thương mại

Hồi tháng 2 năm nay, công ty đã nhận được giấy phép cung cấp dịch vụ giao hàng bằng drone thương mại ở các khu vực thành thị – một sự chấp thuận của cơ quan hàng không Trung Quốc.

Nhưng để có được lòng tin của người dân sẽ là một quá trình lâu dài hơn, ông Mao nói: “Chúng tôi cần giải thích cho họ, thông qua truyền thông hoặc trình diễn nơi họ có thể nhìn thấy máy bay không người lái bay lượn và hiểu rằng chúng tôi có thể đảm bảo nó an toàn.”

Một số nhà cung cấp và khách hàng đã quen với dịch vụ máy bay không người lái của Meituan.

Một nhân viên phục vụ nhà hàng tại trung tâm mua sắm cho biết nhà hàng của cô là một trong những nơi đầu tiên sử dụng dịch vụ giao hàng bằng máy bay không người lái.

Drone từng không thể giao hàng vào những ngày mưa, nhưng sau đó công nghệ đã được cải thiện. Giờ đây, nhà hàng có thể đáp ứng hàng chục đơn đặt hàng thông qua giao hàng bằng máy bay không người lái mỗi ngày.

Một lý do khiến cô thích giao hàng bằng máy bay không người lái là dịch vụ này đáng tin cậy trong khi hành vi của nhân viên giao hàng có thể khác nhau. Cô cho biết: “Vấn đề shipper ăn cắp đồ ăn từ đơn đặt hàng của khách hàng là rất nghiêm trọng".

Khi khách hàng phàn nàn với nhà hàng rằng họ không nhận được thức ăn mà họ đã đặt, nhà hàng phải chịu trách nhiệm khắc phục vấn đề.

“Nếu nó thực sự trở thành một công nghệ hoàn thiện, nó sẽ hiệu quả hơn giao hàng truyền thống rất nhiều. Tuy nhiên, nó cũng sẽ khiến nhiều shipper mất việc", cô nói.

So với việc giao hàng thông thường, nó nhanh hơn và bền vững hơn. Ngoài ra, tôi không phải giao tiếp với nhân viên giao hàng
Cô Wang, một nhân viên công nghệ ở Thâm Quyến, người đặt đồ ăn bằng máy bay không người lái

Một số khách hàng thích nhận đồ từ máy bay không người lái hơn là từ shipper. Không lâu sau khi nhận được trà đá, một chiếc máy bay không người lái thứ hai đã bay đến.

Cô Wang, nhân viên công nghệ từ một văn phòng gần đó, cùng hai người bạn đã đến lấy trái cây mà cô ấy đã đặt. Cô Wang sử dụng dịch vụ này gần như hàng ngày và thấy nó thuận tiện.

“So với việc giao hàng thông thường, dịch vụ này nhanh hơn và bền vững hơn vì các gói các tông có thể được tái chế. Ngoài ra, tôi không phải giao tiếp với nhân viên giao hàng”, cô nói. Thái độ của cô ấy phản ánh sự không thoải mái giữa người thành phố và những người shipper đến từ các vùng nông thôn.

Mao chia sẻ rằng Meituan không có kế hoạch thay thế tất cả nhân viên giao hàng. Mục tiêu chính là để drone bổ sung cho con người.

Họ có thể giao các gói hàng đến những nơi mà người shipper không thể, chẳng hạn như các điểm du lịch yêu cầu vé vào cửa hoặc thực hiện các nhiệm vụ khẩn cấp gây khó khăn cho con người.

Trong một tương lai lý tưởng, ông Mao cho biết máy bay không người lái có thể chiếm 5 hoặc 10% tổng số đơn hàng giao hàng. Nhưng ông không nêu mục tiêu chính xác, ông chỉ nói rằng mình quan tâm hơn đến việc đảm bảo giao hàng bằng máy bay không người lái sẽ tăng thêm giá trị cho khách hàng và trở thành một phương thức dễ sử dụng.

Vẫn còn một số cải tiến cần thiết để việc giao hàng bằng drone của Meituan trở nên thông suốt: có rất ít nhà cung cấp và chỉ có một tá ki-ốt ở Thâm Quyến. Ông Mao hy vọng dịch vụ này sẽ phổ biến hơn nhiều trong thành phố trong vòng 3 đến 5 năm tới.

Ý tưởng về việc giao hàng bằng máy bay không người lái thẳng đến cửa sổ nhà bạn? “Về lâu dài, tôi tin rằng điều đó sẽ xảy ra, nhưng điều đó có thể cần 20 đến 30 năm nữa”, ông Mao nhấn mạnh. “Bởi vì sẽ mất từ ​​20 đến 30 năm để cập nhật cơ sở hạ tầng đô thị, đặc biệt là đối với các tòa nhà chung cư”.

Việt Nam có thể triển khai dịch vụ giao hàng bằng drone hay không?

Đối với câu hỏi Việt Nam có thể triển khai dịch vụ giao hàng, giao đồ ăn bằng máy bay không người lái hay không? Một số chuyên gia trong ngành công nghệ cho rằng điều này chỉ có thể trở thành hiện thực trong 5-10 năm tới.

Muốn cung cấp dịch vụ này, trước tiên, đơn vị sở hữu máy bay không người lái phải được cấp phép bay. Có giấy phép này không hề đơn giản. Sau đó, họ phải tính toán khía cạnh kinh tế khi đầu tư cho máy bay và người vận hành.

Thực tế thì đã có đơn vị ở Việt Nam thử nghiệm giao hàng bằng drone - đó là Tổng Công ty Cổ phần Bưu chính Viettel (Viettel Post), tuy nhiên đó chỉ là thử nghiệm nhỏ trong nội bộ.

Hình ảnh xuất hiện trên mạng xã hội vào năm 2020 cho thấy Viettel Post đã thử nghiệm dịch vụ giao hàng bằng drone

Để triển khai rộng rãi, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ cần có giấy phép của Bộ Quốc phòng nhằm đảm bảo an toàn, an ninh. Các quy định cho máy bay không người lái nằm trong các điều 5, 6 và 8 của Nghị định số 36/2008 của Chính phủ về quản lý tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ.

Điều 5, Nghị định số 36/2008 quy định: “Bộ Quốc phòng thống nhất quản lý điều hành, giám sát bay đối với tàu bay không người lái, khí cầu bay không người điều khiển, mô hình bay, khí cầu có người điều khiển nhưng không cất cánh, hạ cánh từ các sân bay được mở cho hoạt động dân dụng. Nội dung quản lý bay gồm: (1) Thiết lập, cấp phép, trả lời, thông báo khu vực được tổ chức hoạt động bay; (2) Chỉ định cơ quan, tổ chức, đơn vị quản lý, giám sát các hoạt động bay”.

Điều 6 quy định về việc thiết lập sân bay, khu vực hoạt động bay: “Bộ Quốc phòng thiết lập sân bay, khu vực hoạt động bay, khu vực bay thử nghiệm cho tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ, bảo đảm đủ điều kiện bay, không ảnh hưởng đến an ninh, quốc phòng và an toàn hàng không”.

Điều 8 quy định thẩm quyền cấp phép, từ chối, đình chỉ hoạt động bay: “Cục Tác chiến - Bộ Tổng tham mưu cấp phép, từ chối cấp phép cho các chuyến bay của tàu bay không người lái, các loại khí cầu bay không người điều khiển, các loại mô hình bay, các loại khí cầu có người điều khiển nhưng không cất, hạ cánh từ các sân bay được mở cho hoạt động dân dụng”.

Chia sẻ Facebook