Dân mỏi mòn chờ, địa phương chưa giải quyết
Từ sai sót ban đầu của cán bộ xã, hơn 15 năm trời gia đình bà Giò đội nắng mưa gửi đơn khiếu nại khắp nơi mong được đền bù đất đai bị thu hồi làm dự án.
Đến lúc tòa án công nhận nội dung khởi kiện của bà Giò, chủ tịch UBND tỉnh cũng quyết định xem xét giải quyết khiếu nại của bà thì TP Hội An lại loay hoay quay lại cách xử lý từ hàng chục năm trước khiến sự việc tiếp tục bế tắc.
Xã tắc trách, sự việc phức tạp
Theo báo cáo của TAND cấp cao, năm 1976 bà Nguyễn Thị Giò (sinh 1925), trú khối Phước Trạch, phường Cửa Đại, TP Hội An (Quảng Nam), có mua của ông Nguyễn Để 1.104m2 đất thổ cư ở thôn Phước Trạch, xã Cẩm An (cũ). Năm 2003, UBND thị xã Hội An thu hồi đất của bà làm dự án khu dân cư Phước Trạch nhưng không có quyết định thu hồi đất và không đền bù, hỗ trợ gì cho gia đình bà.
Không được đền bù, năm 2010 bà Giò làm đơn gửi TP Hội An đề nghị đền bù, hỗ trợ đất bị thu hồi nhưng TP Hội An có công văn cho rằng bà Giò đã nhận tiền bồi thường vào năm 2003 nên không giải quyết.
Năm 2012, bà Giò tiếp tục khiếu nại vì cho rằng mình không biết chữ (chỉ sử dụng dấu vân tay) nên không thể ký nhận tiền, chữ ký trên giấy nhận tiền không phải của bà và năm ghi trên giấy nhận tiền bị chỉnh sửa.
Ngoài ra, TP Hội An cũng không cung cấp các quyết định thu hồi đất, không có bản chính giấy nhận tiền và không xác minh được chữ ký trên giấy nhận tiền. Thay vì TP Hội An cung cấp giấy tờ pháp lý về thu hồi đất, bồi thường thì lại ra thông báo 64 (năm 2016) không thụ lý giải quyết khiếu nại với lý do thời gian khiếu nại đã hết.
Tòa tỉnh bác, tòa cấp cao đồng ý
Đi lên đi về, họp qua họp lại, khiếu nại lên tỉnh Quảng Nam cũng không được giải quyết, gia đình bà Giò bắt đầu "hành trình mới": kiện ra tòa. Bà gửi đơn kiện không đồng ý với thông báo 64 và việc chủ tịch tỉnh Quảng Nam không giải quyết khiếu nại lần 2 của bà đến TAND tỉnh.
Song TAND tỉnh Quảng Nam cho rằng việc bà Giò không khiếu nại lần đầu thông báo 64 mà gửi đơn đến chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu giải quyết khiếu nại lần 2 là không đúng với trình tự khiếu nại, giải quyết khiếu nại.
Song gia đình bà Giò cho hay nhiều năm trước bà đã gửi hàng chục đơn khiếu nại TP Hội An về khu đất này nhưng không được thụ lý giải quyết, rồi kiện TP Hội An ra TAND tỉnh Quảng Nam nhưng cán bộ tòa hướng dẫn gia đình bà rút đơn chờ tỉnh giải quyết.
Không đồng tình, gia đình bà Giò tiếp tục vác đơn khiếu nại đến TAND cấp cao tại Đà Nẵng. Cho rằng việc khởi kiện của bà Giò là đúng pháp luật, TAND cấp cao có văn bản yêu cầu TAND tỉnh hủy bỏ các thông báo và thụ lý lại đơn kiện bà Giò.
Năm 2018, TAND tỉnh Quảng Nam thụ lý và đưa vụ kiện ra xét xử sơ thẩm và đã bác toàn bộ nội dung đơn khởi kiện của bà Giò. Không đồng tình, bà Giò kháng cáo. Tháng 11-2019, TAND cấp cao tại Đà Nẵng đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm, theo đó tuyên chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Giò; buộc chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam thụ lý, giải quyết khiếu nại lần 2.
Từ khi thu hồi đất đến khi bản án phúc thẩm được tuyên, 18 năm gia đình bà Giò trải qua nhiều gian truân, song họ lại phải tiếp tục chờ đợi. Bởi hơn một năm sau khi bản án phúc thẩm có hiệu lực, Thanh tra tỉnh Quảng Nam mới lập đoàn xác minh khiếu nại của bà Giò.
Đến tháng 5-2021, chủ tịch UBND tỉnh này mới ký quyết định công nhận nội dung khiếu nại của bà Giò, yêu cầu thu hồi thông báo 64 và kiểm tra, rà soát, đánh giá lại toàn bộ quá trình thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, thu hồi đất.
Những tưởng có chỉ đạo cụ thể của chủ tịch tỉnh thì vụ việc tiến triển khả quan hơn, nhưng mãi 6 tháng sau, tháng 11-2021 chủ tịch TP Hội An mới ký thu hồi thông báo 64 và chỉ đạo Thanh tra TP Hội An kiểm tra, rà soát việc bồi thường, hỗ trợ, thu hồi đất hộ bà Giò.
Gia đình bà Giò tiếp tục ngóng chờ kết quả thì đến tận tháng 3-2022, các ngành TP Hội An mới có buổi làm việc với gia đình bà Giò, song hai bên chưa tìm được tiếng nói chung. TP Hội An quay lại những vấn đề cũ, như: giấy tờ, thủ tục thu hồi đất; có hay không việc nhận tiền; lại tiếp tục công tác vận động...
Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Lê Mới, chánh Thanh tra TP Hội An, cho biết UBND TP Hội An đang triển khai xem xét lại toàn bộ quá trình thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, thu hồi đất. Khi được hỏi vụ việc kéo dài gần 20 năm, vậy khi nào có kết quả giải quyết thì ông Mới chỉ nói vỏn vẹn là giải quyết theo quy định pháp luật.
Như vậy, xuất phát từ những sai phạm của cán bộ làm ảnh hưởng đến lợi ích của gia đình bà Giò nhưng việc khắc phục theo chỉ đạo của chủ tịch tỉnh xem ra còn quá gian nan.
Sai sót thuộc UBND xã Cẩm An
Kết luận của chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam nêu rõ: Hộ bà Nguyễn Thị Giò được kiểm kê diện tích đất là 436m2 bị ảnh hưởng bởi dự án khu dân cư thôn Phước Trạch, xã Cẩm An.
Việc kiểm kê tài sản, đất đai của các hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án này thực hiện vào năm 2003 nhưng UBND xã đã sử dụng mẫu giấy nhận tiền năm 2001 để các hộ dân ghi thông tin nhận tiền bồi thường là không đúng. Sai sót này thuộc trách nhiệm của UBND xã Cẩm An.
Đến nay, các cơ quan chức năng của TP Hội An vẫn chưa tìm được bản gốc của giấy nhận tiền nên không thể đối chiếu, giám định. Do đó chưa có cơ sở kết luận hộ bà Giò đã nhận tiền bồi thường hay chưa.
Chưa có đầy đủ cơ sở kết luận, khẳng định bà Giò đã biết diện tích đất của bà đã bị thu hồi và bồi thường. Vì vậy, việc chủ tịch TP Hội An ban hành thông báo 64 về việc không thụ lý giải quyết khiếu nại của bà Giò vì lý do thời hiệu khiếu nại đã hết là không đúng.
Lấy một phần đất lâm nghiệp đã giao cho dân để giao địa phương xây dựng nhà văn hóa thôn không đúng thủ tục, chính quyền 2 cấp ở tỉnh Phú Yên bị tòa xử thua kiện.