Đại sứ Philippines qua đời trong khách sạn cách ly ở Trung Quốc

Đại sứ Philippines tại Trung Quốc Jose Santiago "Chito" Sta Romana - Ảnh chụp màn hình SCMP

Theo quy định cách ly phòng COVID-19 của Trung Quốc, ông Sta Romana phải ở một khách sạn trong vòng 3 tuần sau khi dự một cuộc họp của ngoại trưởng Philippines - Trung Quốc hôm 3-4.

Thông báo của Bộ Ngoại giao Philippines ngày 19-4 không nói rõ nguyên nhân qua đời của đại sứ Sta Romana. Thay vào đó, bộ này nhấn mạnh những đóng góp của ông Sta Romana trong việc giúp phá băng quan hệ Trung Quốc - Philippines.

Ông Sta Romana được bổ nhiệm làm đại sứ tại Trung Quốc vào năm 2016, sau khi Manila và Bắc Kinh căng thẳng vì phán quyết của Tòa trọng tài thành lập theo Phụ lục VII UNCLOS (gọi tắt là Tòa trọng tài về Biển Đông).

Phán quyết trong vụ việc do Philippines khởi xướng đã bác bỏ yêu sách đường 9 đoạn của Trung Quốc trên Biển Đông khiến Bắc Kinh phản ứng giận dữ. Mối quan hệ sau đó trở nên nồng ấm khi ông Rodrigo Duterte lên cầm quyền.

Trong cuộc họp báo ngày 19-4, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Văn Bân mô tả cố đại sứ là "một người bạn tốt của Trung Quốc". Ông Vương nhấn mạnh cố đại sứ đã làm việc chăm chỉ, góp phần không nhỏ vào việc thúc đẩy quan hệ song phương.

Theo báo South China Morning Post, ông Sta Romana đã có hàng chục năm liền sống ở Trung Quốc và từng là một nhà báo, người lấy tin của Đài ABC (Mỹ).

Năm 2012, ông lọt vào danh sách các ứng viên tiềm năng để trở thành đại sứ tại Trung Quốc sau khi đại sứ Sonia Brady bị đột quỵ. Tuy nhiên tổng thống Philippines khi đó là ông Benigno Aquino III đã gạt ông Sta Romana khỏi danh sách vì cho rằng ông thân Trung Quốc.

Chính quyền tổng thống Benigno Aquino III đã thúc đẩy vụ kiện về Biển Đông ra Tòa trọng tài quốc tế.

Trong bài phát biểu được xem như cuối cùng hôm 5-3, ông Sta Romana mô tả la bàn của Philippines trong hợp tác quốc tế chỉ nhắm đến lợi ích quốc gia.

Theo ông, việc hợp tác với Trung Quốc trên cơ sở "tôn trọng lẫn nhau, hợp tác hữu nghị và cùng có lợi, đồng thời đảm bảo độc lập, chủ quyền và quyền chủ quyền" sẽ là lựa chọn sáng suốt cho Manila.

Đại sứ Sta Romana qua đời khi chỉ còn chưa đầy 3 tuần nữa là diễn ra cuộc bầu cử tổng thống ở Philippines. Tổng thống sắp mãn nhiệm Duterte không được ra tranh cử vì bị cấm làm nhiệm kỳ 2 theo quy định của hiến pháp.

Trong cuộc điện đàm vào chiều 8-4, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cam kết đầu tư nhiều hơn vào Philippines. Cùng với đó, Philippines nói sẽ làm việc với Trung Quốc để giải quyết vấn đề Biển Đông.