Công nghệ do Mỹ chế tạo "tuồn" vào các hãng hàng không Nga bất chấp lệnh trừng phạt

Chia sẻ Facebook

Các máy bay của hãng hàng không Aeroflot tại thủ đô Moscow, Nga năm 2022 (Ảnh: NYTimes)

Mạng lưới vận chuyển lách cấm vận

Tháng 8/2022, Oleg Patsulya, một công dân Nga sống gần Miami, đã gửi email cho một hãng hàng không Nga – đã bị chặn tiếp cận công nghệ và vật liệu của phương Tây – kèm với một đề nghị hấp dẫn.

Người này đề xuất có thể giúp hãng Rossiya Airline "né" khỏi các lệnh trừng phạt toàn cầu, được áp dụng sau khi cuộc chiến ở Ukraine bùng nổ, bằng cách xáo trộn các thiết bị điện tử và bộ phận máy bay mà hãng này rất cần thông qua một mạng lưới các công ty có trụ sở tại Florida (Mỹ), Thổ Nhĩ Kỳ và Nga .

“Trước các biện pháp trừng phạt được áp đặt với Liên bang Nga, chúng tôi đã thành công trong việc giải quyết nhiều thách thức”, ông Patsulya viết, theo một bản cáo trạng mà Toà án quận Arizona công bố hôm thứ Sáu tuần trước.

Patsulya cùng đối tác kinh doanh của ông đã bị bắt giữ vì các tội danh vi phạm lệnh kiểm soát xuất khẩu của Mỹ và rửa tiền quốc tế, trong một vụ án vạch trần các mạng lưới toàn cầu hỗ trợ Nga lách khỏi các biện pháp kiểm soát công nghệ lớn nhất trong lịch sử.

Kể từ khi cuộc chiến ở Ukraine bùng phát, Mỹ đã phối hợp với gần 40 chính phủ các nước để áp lệnh trừng phạt đối với Nga, trong đó bao gồm hạn chế quyền tiếp cận vũ khí, chip máy tính, bộ phận máy bay và nhiều sản phẩm khác cần thiết để vận hành nền kinh tế của nước này. Các lệnh trừng phạt cũng được áp dụng với các hãng hàng không Nga, bao gồm Aeroflot, công ty con Rossiya, và nhiều hãng khác.

Nhưng bất chấp các lệnh trừng phạt, hàng nghìn lô hàng phụ tùng máy bay vẫn được chuyển thành công tới Nga trong năm ngoái, theo dữ liệu hải quan Nga mà tờ New York Times dẫn lại.

Dữ liệu được tổng hợp và phân tích bởi công ty dữ liệu Mỹ Import Genius, cho thấy các phụ tùng máy bay trị giá hàng chục triệu USD được gửi cho các hãng hàng không đang dính đòn trừng phạt , bao gồm Rossiya Airlines, Aeroflot, Ural Airlines, S7 Airlines, Utair Aviation và Pobeda Airlines (của Nga).

Các lô hàng này được vận chuyển thông qua các mạng lưới trái phép như của Patsulya, mà trong đó "né" các lệnh trừng phạt bằng cách xáo trộn hàng hoá thông qua hàng loạt “bên mua rơm”, thường là ở Trung Đông và châu Á.

Ví dụ, hàng chục lô hàng dây đồng, bu-lông, than chì và các phụ tùng khác được Boeing dán nhãn “Sản xuất tại Mỹ” được chuyển tới các nhà kho của Aeroflot trong năm ngoái. Chúng được "tuồn" qua các công ty thương mại, khu vực tự do thương mại và các khu công nghiệp ít người biết đến ở UAE và Trung Quốc, sau đó tuồn vào nước Nga, giúp Aeroflot sửa chữa phi đội của mình.

Một nhà máy của Boeing ở Renton, Washington (Ảnh: NYTimes)

Các lô hàng trị giá hàng triệu USD tìm đường sang Nga

Dữ liệu mới ghi lại hơn 5.000 lô hàng phụ tùng máy bay tuồn vào Nga trong khoảng thời gian 8 tháng trong năm 2022, từ những con vít đơn giản cho đến bộ khởi động động cơ máy bay hiệu Honeywell có giá 290.000 USD.

Tổng cộng, dữ liệu cho thấy số phụ tùng máy bay do Mỹ sản xuất trị giá 14,4 triệu USD đã nhập vào Nga trong giai đoạn 8 tháng, bao gồm 8,9 triệu USD phụ tùng do hãng Boeing của Mỹ sản xuất và được bán cho Nga thông qua các bên thứ ba.

Boeing khẳng định họ hoàn toàn tuân thủ các lệnh trừng phạt của Mỹ và đã ngừng cung cấp phụ tùng, dịch vụ bảo dưỡng và hỗ trợ kỹ thuật cho các khách hàng Nga từ đầu năm 2022. Nhiều chuyên gia trong chuỗi cung ứng hàng không nói rằng, số phụ tùng này có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, ví dụ như các kho dự trữ nước ngoài thuộc các hãng hàng không, hay các cơ sở sửa chữa, hoặc những bên bán lại phụ tùng đã hỏng hóc.

Hầu hết các sản phẩm được chuyển qua các nước như UAE, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc và Maldives, theo dữ liệu được công bố. Nhưng một số lô hàng – bao gồm các lô gửi tới Rossiya – được gửi trực tiếp từ Mỹ hoặc châu Âu. Số lượng lô hàng cũng tăng lên theo thời gian trong khi Nga đang tiếp tục thu hút thêm các doanh nghiệp trên toàn cầu để giúp họ tránh lệnh cấm vận, theo New York Times.

Các công dân Nga bị bắt trong hôm thứ Năm đã bắt đầu kế hoạch của mình vào tháng 5 năm ngoái nhằm chuyển phụ tùng máy bay từ Mỹ tới Nga, vi phạm các quy định xuất khẩu, theo bản cáo trạng.

Những người này bị cáo buộc đứng ra đặt hàng phụ tùng, bao gồm các hệ thống phanh đắt tiền của Boeing 737, cho ít nhất 3 hãng hàng không Nga, trong đó có 2 hãng bị nghiêm cấm mua các sản phẩm do Mỹ sản xuất mà Bộ Thương mại đã đưa ra. Các đặc vụ FBI đã tổ chức cuộc đột kích khu nhà ở thuộc sở hữu của công ty của hai người đàn ông này ở Trump Towers, Florida.

Bảo trì máy bay Airbus A320 tại một nhà xưởng ở Hải Khẩu, Trung Quốc (Ảnh: Getty)

Các hãng hàng không Nga gặp khó

Bất chấp hoạt động lách lệnh trừng phạt, các lô hàng phụ tùng máy bay tới Nga vẫn thấp hơn so với giai đoạn trước khi chiến sự nổ ra. Giới chức Mỹ nói rằng các hãng hàng không Nga bị buộc phải phá huỷ nhiều máy bay để lấy phụ tùng, duy trì hoạt động của các máy bay khác, hoặc mua phụ tùng và bảo dưỡng tại Iran.

Nhập khẩu máy bay và phụ tùng máy bay của Nga đã giảm từ 3,45 tỉ USD mỗi năm (trước chiến sự) xuống còn 286 triệu USD, theo tổ chức The Observatory of Economic Complexity chuyên theo dõi hoạt động thương mại toàn cầu. Số lượng máy bay single-aisle (một lối đi) được sử dụng ở Nga đã giảm 16% trong khoảng thời gian từ mùa Hè năm 2021 đến mùa Hè năm 2022, theo Cirium, một hãng cung cấp dữ liệu hàng không. Số lượng máy bay twin-aisle (hai lối đi) cũng giảm 40%.

Các chuyên gia hàng không cho hay, các hãng hàng không Nga sẽ gặp nhiều thách thức để duy trì bay trong khi không thể tiếp cận các bên cung ứng của phương Tây, hay sự hỗ trợ từ Boeing và Airbus. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, các hãng hàng không Nga vẫn có thể tồn tại được, nhờ sự hỗ trợ từ các lô hàng quốc tế và việc sử dụng hàng trăm máy bay nước ngoài bị mắc kẹt ở đó sau khi chiến sự bùng nổ.

Hàng chục nghìn chuyến bay dự kiến sẽ di chuyển khắp nước Nga trong tháng này, theo Cirium. Hơn 21.000 chuyến bay – một nửa trong số đó được vận hành bởi các hãng hàng không Nga – dự kiến sẽ chở hành khác đến và từ các nước ở Trung Á, Thổ Nhĩ Kỳ, UAE, Ai Cập, Trung Quốc và Thái Lan.

Theo tờ New York Times, nhiều luật sư về kiểm soát xuất khẩu và cựu quan chức chính phủ nói rằng nhiều lô hàng được ghi trong dữ liệu của Import Genius có khả năng đã vi phạm các lệnh trừng phạt, nhưng không hẳn là các hãng sản xuất máy bay như Boeing hay Airbus đã mắc lỗi. Chuỗi cung ứng hàng không rất phức tạp và trải khắp toàn cầu, và nhiều phụ tùng có thể đến từ vô số nguồn.

Dữ liệu cho thấy phụ tùng máy bay được nhập vào Nga trong năm trước bao gồm phụ tùng từ Liên minh Châu Âu (EU), bao gồm cả những phụ tùng được đánh dấu hoặc sản xuất bởi Airbus.

Về mặt kỹ thuật, các lệnh hạn chế của Mỹ cho phép các công ty có thể xin giấy phép đặc biệt để chuyển hàng cho các hãng hàng không Nga vì lý do "an toàn bay". Tuy nhiên, cả Boeing và Airbus đều tuyên bố rằng họ không xin giấy phép như vậy. Hơn nữa, Airbus cũng cho biết rằng luật pháp của Liên minh Châu Âu không cho phép chuyển các loại hàng hoá như vậy đến Nga, dù cho là có giấy phép của Mỹ./.

Theo New York Times

Chia sẻ Facebook