Chiến tranh Ukraine: Câu chuyện đằng sau đoàn quân xa và thiết giáp dài 56km của Putin

Chia sẻ Facebook

Claire Press và Svitlana Libet BBC World Service, Kyiv

21 tháng 2 2023

Nguồn hình ảnh, BBC / Claire Jude PressChụp lại hình ảnh, Một người dân ở phía bắc Kyiv chỉ vào nơi quân đội Nga phá hủy nhà của mình

Ba ngày sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga, một đoàn xe bọc thép khổng lồ dài 15,5 km đã được một vệ tinh phát hiện. Ngay buổi sáng hôm đó ở Bucha, phía bắc Kyiv, Volodymyr Scherbynyn, 67 tuổi, đang đứng bên ngoài một siêu thị khi hơn 100 chiếc xe quân sự Nga tiến vào thị trấn. Cả Volodymyr và vệ tinh đều là nhân chứng cho sự khởi đầu kế hoạch chiếm thủ đô và loại bỏ chính phủ Ukraine của Tổng thống Vladimir Putin. Về mặt quân sự - đó là một cuộc tấn công phủ đầu.

Bốn mươi tám giờ sau, vào ngày 29/2/2022, đoàn xe đã phát triển thành đoàn quân xa khổng lồ dài 56 km. Nhưng thay vì đạt được chiến thắng nhanh chóng, đoàn xe đã bị đình trệ trong nhiều tuần. Sau đó, chúng dường như biến mất chỉ sau một đêm. Chuyện gì đã xảy ra? Và tại sao một lực lượng khổng lồ như vậy lại không đến được Kyiv?

Các phóng viên BBC đã hỏi chuyện hàng chục nhân chứng; bao gồm quân nhân, cơ quan tình báo quốc gia và quốc tế, dân thường, cựu chiến binh và lực lượng bảo vệ lãnh thổ, tất cả đều chứng kiến đoàn xe. BBC cũng có quyền tiếp cận với các bản đồ và tài liệu của Nga giúp làm sáng tỏ kế hoạch của đoàn xe này là gì và tại sao chúng lại thất bại một cách ngoạn mục như vậy.

Câu chuyện bắt đầu ở biên giới Ukraine với Belarus ở phía bắc.

Bước ra ngoài hút điếu thuốc đầu tiên trong ngày, Vladyslav, 23 tuổi, thuộc Lữ đoàn Không kích 80 của Ukraine, nhìn thấy một chùm ánh sáng rực rỡ trên bầu trời đêm.

"Tôi nhớ mình đã nhìn thấy ánh sáng phát ra từ cả khu rừng. Lúc đầu, tôi nghĩ chúng là đèn pha ô tô. Nhưng sau đó tôi nhận ra chúng là Grads [tên lửa tự hành]. Chúng đang bắn vào chúng tôi."

Sâu trong rừng của khu vực phong tỏa Chernobyl, đơn vị của Vladyslav đang tuần tra khi những chiếc xe tăng đầu tiên của Nga tiến vào Ukraine.

"Cả mặt đất rung chuyển. Bạn đã bao giờ ở trong một chiếc xe tăng chưa? Không có âm thanh nào khác giống như vậy. Nó đầy sức mạnh."

Theo kế hoạch trong trường hợp có bất kỳ cuộc tấn công nào, Vladyslav và lữ đoàn 80 đã cho nổ tung cây cầu nối Chernobyl với thị trấn lớn kề bên, Ivankiv.

Quân Nga sẽ buộc phải mất thời gian để xây dựng một cây cầu phao thay thế, giúp Vladyslav và đơn vị của anh có thời gian rút về Kyiv.

"Lúc đầu tôi rất ngạc nhiên, tại sao chúng tôi không ngăn chặn họ ở Chernobyl? Nhưng chúng tôi cần tìm hiểu về kẻ thù của mình. Vì vậy, đó là những gì chúng tôi đã làm."

Gần biên giới Belarus, quân Ukraine không thể nổ súng và đối mặt nguy cơ bắt đầu một cuộc xung đột khác. Ưu tiên của họ trước tiên là hiểu kế hoạch chiến đấu của Nga, trước khi đưa quân của họ vào trận địa.

Đại kế hoạch của Putin

Trái ngược với thông tin trên các kênh truyền thông vào thời điểm đó, đoàn xe dài 56 km trên thực tế là mười đơn vị tiểu đoàn chiến thuật riêng biệt của Nga, theo Lực lượng Vũ trang Ukraine.

Một tài liệu của Nga mà được BBC xem, cho thấy thời gian biểu của cuộc tấn công. Sau khi tiểu đoàn đầu tiên tiến vào Ukraine lúc 04:00 sáng ngày 24/2, họ được lệnh tiến thẳng đến Kyiv trước 14:55.

Nguồn hình ảnh, BBC / Claire Jude Press

Chụp lại hình ảnh,

Luibov Demydiv (phải), một người hưu trí từ Demydiv, chỉ trên bản đồ nơi bà nhìn thấy đoàn xe đi vòng sau khi một cây cầu bị phá hủy, ngăn chặn bước tiến của họ

Cuộc tấn công chủ yếu dựa vào hai yếu tố - bí mật và tốc độ.

Theo Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI), bằng cách giữ kín kế hoạch về một cuộc tấn công vào thủ đô, binh lính Nga có thể áp đảo lực lượng Ukraine với tỷ lệ 12:1 ở phía bắc Kyiv.

Tuy nhiên, bí mật của Putin đã phải trả giá. Sự bí mật của nhà lãnh đạo Nga thành công đến mức thậm chí hầu hết các chỉ huy của ông ta đã không nhận được lệnh cho đến 24 giờ trước cuộc xâm lược.

Ở cấp độ chiến thuật, điều này khiến họ dễ bị tổn thương. Họ thiếu thức ăn, nhiên liệu và bản đồ. Họ không có công cụ liên lạc thích hợp. Họ không có đủ đạn dược. Họ thậm chí còn không kịp chuẩn bị cho thời tiết mùa đông.

Do lắp sai lốp xe và bị tuyết bao quanh, quân Nga đã lái xe lao thẳng vào khu vực đầy bùn. Những người dân gần Ivankiv cho hay binh lính Nga nói với nông dân Ukraine hãy giúp kéo xe tăng của họ ra khỏi bùn.

Đoàn xe của Nga phải sử dụng đường trải nhựa để tránh mặt đất yếu, khiến hàng nghìn chiếc phải tập trung thành một hàng.Nhưng do thông tin liên lạc hạn chế giữa các tiểu đoàn, họ gần như ngay lập tức sa vào một đám tắc đường.

Như một chuyên gia quân sự trên thực địa đã nói, "Bạn không bao giờ đi vào lãnh thổ kẻ thù trong một đoàn xe dài. Chưa bao giờ."Dựa trên lời khai của nhân chứng và thông tin tình báo từ quân đội Ukraine, chúng tôi có thể lập bản đồ khu vực mà đoàn xe đã bao phủ trong khoảng thời gian từ ngày 24/2 đến cuối tháng 3/2022. Vì đoàn xe tránh đi qua các cánh đồng nên họ cuối cùng đi trên hầu hết các con đường chính ở phía bắc Kyiv.

Vào thời điểm đoàn xe đã dài đến 56 km, nó bao gồm tới 1.000 xe tăng, 2.400 xe bộ binh cơ giới và 10.000 lính, hàng chục xe tải tiếp tế chở thực phẩm, nhiên liệu, dầu và đạn dược.

Một cuộc kháng chiến thống nhất

Bên cạnh việc bị đình trệ ở phía bắc Kyiv và cạn kiệt lương thực và nhiên liệu, quân Nga cũng đã đánh giá thấp đối thủ của họ.

Trong ba ngày, Volodymyr Scherbynyn và các tình nguyện viên của ông, phần lớn đã về hưu, đã chuẩn bị cho sự xuất hiện của đoàn xe ở quê hương Bucha của họ.

Cứ 12 người được trang bị một khẩu súng máy, cư dân địa phương đã phá bỏ tất cả các biển báo trên đường, xây dựng các trạm kiểm soát và chuẩn bị hàng trăm quả bom xăng.

Cuối cùng, vào sáng Chủ nhật, xe tăng Nga đã tiến vào thị trấn.

Nguồn hình ảnh, BBC / Claire Jude Press

Chụp lại hình ảnh, Maksym (trái) Vlodymer (giữa) và 'đại tá' (R) đứng trước văn phòng bị đánh bom dành cho các tình nguyện viên địa phương

Trong gần ba mươi phút, Volodymr và đơn vị cơ sở của ông đã đánh bại những chiếc xe tăng bằng những vũ khí ít ỏi họ có.Volodymyr nói: "Chúng tôi đã đốt cháy hai trong số các phương tiện và làm chậm lại toàn bộ đoàn xe.Nhưng sau đó là sự trả đũa.Maksym Shkoropar, 30 tuổi, nói: "Khi họ thấy chúng tôi ném chai lọ, họ đã nổ súng. "Tôi là một người phục vụ trong quán bar. Tôi không được huấn luyện quân sự."Vào cuối nửa giờ đó, mọi người trong nhóm của Volodymyr đã bị bắn và được sơ tán đến bệnh viện.

Nhưng ngay cả khi ở trong phòng bệnh, Volodymr vẫn tiếp tục chiến đấu. Tiếp nhận và kiểm tra chéo các trường hợp thường dân báo cáo nhìn thấy đoàn xe trên khắp Kyiv Oblast và gọi họ đến chính quyền Ukraine.

Ở đầu dây bên kia là phó thống đốc 23 tuổi của Irpin, Roman Pohorilyl.

Nguồn hình ảnh, BBC / Claire Jude Press

Chụp lại hình ảnh,

Làm luật sư và ủy viên hội đồng vào ban ngày, Roman tìm kiếm các bài đăng của Nga trên mạng xã hội vào ban đêm.

"Chúng tôi đã không ngủ trong ba ngày. Đồng nghiệp của tôi và tôi đang quản lý đường dây nóng tại văn phòng hội đồng.

Nhận các cuộc gọi về đoàn xe, cũng như những kẻ phá hoại - những người đang đánh dấu trên mặt đất để đoàn xe đi theo.

Là một ủy viên hội đồng vào ban ngày, Roman cũng là một chuyên gia tình báo mã nguồn mở vào ban đêm. Là đồng sáng lập của trang web được đánh giá cao DeepState, anh ấy đã tổng hợp các báo cáo tình báo và mạng xã hội lại với nhau. Định vị chúng, sau đó đăng lại chúng trên trang web của anh."Trên đường đến Kyiv, quân Nga đã đăng video lên mạng xã hội. Chúng tôi đã đăng lại video để vạch trần hoạt động của họ. Họ chỉ khoe khoang, nhưng khi làm như vậy, họ đã bị bắt."Nhưng điều quan trọng nhất trong cuộc tấn công vào Kyiv, Roman nói, là ý thức về một Ukraine thống nhất.

Nguồn hình ảnh, BBC / Claire Jude Press

Chụp lại hình ảnh, Người dân Ukraine đóng góp lương thực, thực phẩm

"Mọi người đang làm một việc gì đó. Tôi thừa nhận rằng những ngày đầu tiên đó rất bận rộn. Nhưng có những cựu chiến binh giúp đỡ thường dân. Mọi người đều muốn bảo vệ thành phố của mình."

Tại các thị trấn và làng mạc trên khắp khu vực Kiev, hàng trăm cuộc tấn công đã diễn ra nhằm vào đoàn xe. Từ dân thường được trang bị vũ khí tự chế đến bộ binh cơ giới và pháo binh.

Chiến thuật lỗi thời

Trái ngược hoàn toàn với Ukraine, lực lượng Nga nhiều lần bộc lộ sự bất lực trong việc đưa ra các quyết định linh hoạt trên thực địa.

Vladyslav thuộc Lữ đoàn 80 cho biết: "Quân Nga đều mang theo những chiếc hộp kim loại lớn được đánh dấu là 'bí mật'.

"Chúng tôi đã bắt được một tên trong một cuộc phục kích. Chúng tôi tìm thấy bản đồ của họ có đánh dấu toàn bộ lộ trình của họ. Sau đó, chúng tôi biết toàn bộ chiến lược của họ."

Bí mật của Putin có là các chỉ huy Nga trên mặt đất không biết gì về kế hoạch chiến đấu rộng lớn hơn.

Các công cụ định vị của họ, đáng tiếc, cũng đã lỗi thời.

BBC đã tiếp tục tìm thấy các bản đồ do quân đội Nga để lại từ những năm 1960 và 1970. Toàn bộ các thị trấn hiện nay không có trên bản đồ mà họ đang sử dụng để định vị. Chúng tôi cũng tìm thấy những lá cờ semaphore, một cách rất lỗi thời để thông tin liên lạc giữa các đơn vị.

Một chiến thuật thành công của lực lượng kháng chiến Ukraine là cho nổ tung các cây cầu và đập trên đường đoàn xe đi tới, do đó buộc quân Nga phải chuyển hướng. Phụ thuộc vào các bản đồ cũ và với thông tin liên lạc hạn chế về chỉ huy cấp cao của họ, các đơn vị Nga thường xuyên bị tê liệt do thiếu quyết đoán.Một số hình ảnh vệ tinh cho thấy các xe của Nga đang chạy vòng vòng theo đúng nghĩa đen.

Nguồn hình ảnh, Maxar Technologies 2022

Chiếm đóng

Dưới áp lực từ các cuộc không kích và pháo binh của Ukraine, đoàn xe Nga cuối cùng đã phải dừng lại ngay bên ngoài thành phố biên giới với Kiev. Đối với hàng ngàn thường dân sống gần đoàn xe bị đình trệ, trải nghiệm này thật kinh khủng."Họ cướp mọi thứ từ mọi nơi. Họ lấy sạch đồ từ các cửa hàng," Vladyslav nói. "Họ cũng lấy dân thường làm lá chắn sống."Những gì đã xảy ra ở nhiều ngôi làng và thị trấn ở phía bắc và phía tây Kyiv vẫn đang được nhiều cơ quan chức năng điều tra, bao gồm cả Tòa án Hình sự Quốc tế, nhằm tìm kiếm bằng chứng về tội ác chiến tranh.

"Khi tôi đang ở một trạm kiểm soát, từ phía sau hàng người, họ [quân Nga] bắt đầu bắn vào chúng tôi. Thường dân bị kẹt giữa trận chiến. Thật kinh khủng," Vladyslav nói.Sau bốn tuần dài, quân Nga cuối cùng cũng bắt đầu rút lui.

Hai trong số các tiểu đoàn lớn nhất còn lại đã bị đánh bại gần sân bay Hostomel. 370 xe tải quân đội khác, dường như bị bỏ lại ở làng Zdvizhivka, đã bị pháo phá hủy.

Quân đội Ukraine tiếp tục đẩy lùi đoàn xe của Nga cho đến ngày 19/3, sau đó quân Nga rút lui hoàn toàn khỏi Kyiv Oblast.

Nguồn hình ảnh, BBC / Claire Jude Press

Chụp lại hình ảnh, Một nghĩa địa các xe của Nga chất đống ở Hostomel

Bất chấp suy đoán về một cuộc tấn công mới vào Kyiv, phần lớn các chuyên gia cho rằng điều đó khó xảy ra, vì chúng tôi chưa thấy việc triển khai quân đội quy mô lớn của Nga tới biên giới Belarus.

Nga đang tiếp tục đẩy mạnh tiến công vào trung tâm công nghiệp phía đông Donbas, và tấn công ở phía nam, theo hướng Kherson, Melitopl và Zaporizhzhya.

Nhưng ở phía bắc,các tân binh Ukraine vẫn theo dõi thông qua máy bay không người lái do thám gần biên giới,

"Tôi sẽ luôn nhớ đêm đó ở Chernobyl," Vladyslav nói. "Khi tôi ra ngoài hút thuốc với bạn mình. Nhưng khi tôi hút xong điếu thuốc thì chiến tranh đã bắt đầu.""Bạn tôi và tôi có một giấc mơ, rằng chúng tôi sẽ tiếp tục thay ca, giống như chúng tôi đã làm ngày hôm đó, và khi chúng tôi hút một điếu thuốc khác, chúng tôi sẽ nghe tin rằng chiến tranh đã kết thúc. Và rằng chúng tôi đã chiến thắng."

Đặc biệt cảm ơn Slava Shramovych, Marcus Buckley, Michael Whelan, Alastair Thompson, Ben Allen và Tim Coey.

Chia sẻ Facebook