Cần những "xa lộ" để thương mại điện tử trở thành cơ hội thương mại kỹ thuật số ở Đông Á và Đông Nam Á

Các giao dịch hàng hóa và dịch vụ trực tuyến đã gia tăng nhanh chóng trong thời gian các nước phong tỏa do đại dịch COVID-19, đạt tốc độ 58% hằng năm vào năm 2020 chỉ riêng ở khu vực Đông Nam Á.

Trong năm 2022, Philippines, Indonesia và Việt Nam dự kiến sẽ đứng trong nhóm 5 thị trường thương mại điện tử phát triển nhanh nhất trên thế giới. Trung Quốc vẫn là thị trường thương mại điện tử lớn nhất trong khu vực, từ doanh nghiệp đến người tiêu dùng, với hơn 50% doanh số bán lẻ được thực hiện trực tuyến.

Người mua và người bán trực tuyến ở Đông Á được hỗ trợ bởi một hệ thống của các dịch vụ thương mại kỹ thuật số mạnh mẽ, chẳng hạn như thị trường thương mại điện tử, thanh toán kỹ thuật số và dịch vụ công nghệ tài chính, nền tảng hậu cần và cái gọi là "siêu ứng dụng" cung cấp cho người dùng các dịch vụ bao gồm giao hàng, mua sắm và dịch vụ gọi xe.

Các doanh nghiệp đang nhận ra cơ hội mà thương mại điện tử mang lại và họ đã tạo ra các cửa hàng trực tuyến và thị trường quảng bá để tiếp cận hàng trăm triệu người mua trên toàn cầu. Ở các nước ASEAN, 2/3 doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ sử dụng nền tảng mua sắm trực tuyến Shopee, khoảng một nửa sử dụng Lazada và hơn 1/4 sử dụng Amazon.

Sự trỗi dậy mạnh mẽ của thương mại điện tử giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng diễn ra song song với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử xuyên biên giới giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp khi người bán là doanh nghiệp tìm cách tạo ra trải nghiệm đa kênh cho các nhà quản lý mua hàng của doanh nghiệp. Xuất khẩu các dịch vụ có thể giao hàng trực tuyến giữa các doanh nghiệp cũng đang tăng lên, ở mức 16% hàng năm từ năm 2007-2020 chỉ riêng trong khu vực ASEAN, vượt xa tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ của việc mua bán các dịch vụ thương mại. Do đó, các nhà cung cấp dịch vụ kỹ thuật số của khu vực được tích hợp sâu hơn vào các chuỗi giá trị châu Á và toàn cầu.

Tuy nhiên, các chính phủ ở Đông Á còn nhiều việc phải làm để biến làn sóng sử dụng thương mại điện tử này thành các cơ hội thương mại kỹ thuật số cho các công ty và nền kinh tế trong khu vực. Hơn 1/3 số người bán hàng ở Đông Nam Á cho biết họ đang vật lộn với các quy định kỹ thuật số thiếu đồng bộ của khu vực. Sự phức tạp của nguyên tắc bảo mật dữ liệu quốc gia, bảo vệ người tiêu dùng và các quy định kỹ thuật số khác là rất khó để xử lý dù chỉ trong một thị trường, chứ chưa nói đến nhiều thị trường.

Khả năng tương tác của hệ thống thanh toán vẫn chưa bắt nhịp được với sự đổi mới mạnh mẽ về hình thức thanh toán của Đông Á. Khoảng 1/3 các công ty trong khu vực báo cáo doanh số xuất khẩu trực tuyến bị mất do họ không thể chấp nhận thanh toán từ khách hàng nước ngoài. Chi phí hậu cần xuyên biên giới tăng cao, việc điều phối hậu cần giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp, các chứng từ thương mại trên giấy đi kèm và các khoản thanh toán từ đầu đến cuối cũng đặt ra những thách thức đáng kể.

Những trở ngại này cho thấy sự cần thiết phải có một chương trình chính sách khu vực rõ ràng để thúc đẩy thương mại kỹ thuật số. Các nền kinh tế khu vực cần đẩy mạnh đồng bộ hóa giữa các quy định kỹ thuật số quốc gia để tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty nhỏ hơn tuân thủ các quy định quốc gia trên thị trường trực tuyến. Việc các nền kinh tế ASEAN dự định đàm phán Hiệp định khung về kinh tế kỹ thuật số là một bước đi tích cực và tiềm năng hướng tới các quy tắc ràng buộc và mạnh mẽ nhằm thúc đẩy thương mại điện tử.