Bộ trưởng Bộ GD&ĐT: Chặng đường tự chủ đại học phía trước đã rõ ràng

Phát biểu kết luận Hội nghị Tự chủ đại học năm 2022, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn tiếp nối chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam với khẳng định: "Trên con đường một chiều, đúng đắn, tất yếu và rất dài của tự chủ đại học, chúng ta đã đi được một chặng quan trọng, và chặng đường phía trước đã trở nên rõ ràng. Có thể nói, thời gian tới là thời kỳ tự chủ đại học bước vào giai đoạn mới, đi vào chiều sâu, hoàn thiện, chất lượng, với sự đầy đủ, phù hợp và tinh tế của nó".

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu kết luận hội nghị.

Nhấn mạnh một số vấn đề trọng yếu về tự chủ đại học trong giai đoạn mới, Bộ trưởng nhắc đến bản chất của tự chủ đại học và khẳng định, "giao quyền tự chủ là cách nói có phần chưa được chính xác". Bản chất là thực hiện công nhận, thừa nhận, khẳng định quyền tự chủ của cơ sở giáo dục. Bởi quyền tự chủ như một thuộc tính của GDĐH, như một tất yếu cần có và phải có trong sự phát triển giáo dục bậc cao của cả thế giới. Quyền lực ấy tự thân đại học, lấy quyền lực của chuyên môn, tiếng nói của khoa học, của học thuật làm linh hồn quyền tự chủ của đại học.

Với bản chất đó, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đề cập tới 3 giá trị tốt đẹp, đáng trân quý do tự chủ đại học đem lại trong thời gian qua. Thứ nhất, làm cho các trường đại học trở thành một thực thể trưởng thành, bước vào giai đoạn của sự trưởng thành, tự kiểm soát hành vi, tự chịu trách nhiệm và mở đường cho sự kỳ diệu khác của sáng tạo, trí tuệ. Thứ hai, giải phóng những năng lực, khả năng, tiềm năng từ nội tại trường đại học. Có thể gọi đó là sự khai phóng từ bên trong và điều này mang giá trị rất to lớn cho xã hội. Thứ ba, thay đổi được chất lượng của đội ngũ, đem lại sức cạnh tranh rất lớn và cải thiện đáng kể môi trường học thuật, bầu không khí đối thoại, tự do, dân chủ trong học thuật - môi trường trong lành nuôi dưỡng sự sáng tạo.

"Do đó, chặng đường phía trước cần kiên quyết phải khai thông vướng mắc, loại bỏ rào cản, giải phóng tối đa các khả năng, năng lực của một trường đại học" - Bộ trưởng nói.

Các đại biểu dự hội nghị

Đối với khó khăn vướng mắc, Bộ trưởng cho rằng, có hai nhóm chính, là nhóm giải quyết những vấn đề bên trong nội bộ của một thực thể tự chủ và nhóm giải quyết câu chuyện bên ngoài của thực thể tự chủ đó. Về hội đồng trường, Bộ trưởng lưu ý, thực thi quản trị đại học, hội đồng chỉ là một khâu còn quyền lực là của cả đơn vị, nếu phó thác quyền chỉ cho một hội đồng là một sai lầm.

Trước đây, quyền do Bộ chủ quản áp dụng theo hình thức mệnh lệnh hành chính thì bây giờ quyền kiểm soát một đại học, trường đại học phải bằng mọi cách theo chiều ngược lại. "Chúng ta phải kiến tạo và xây dựng quyền kiểm soát và dẫn dắt một trường đại học từ dưới lên, phải từ nhu cầu của học thuật, phải từ tiếng nói quyền uy của các nhà khoa học để ngược trở lên kiến tạo "luật chơi" riêng của từng trường, để quyết định chiến lược, hướng đi của đơn vị ấy. Khi nào tiếng nói chuyên môn trở thành tiếng nói quyền uy có sức mạnh nhất thì khi đó tự chủ đại học mới đi vào đúng chiều sâu, bản chất nhất chứ không phải là sự loay hoay giao nhau các quyền hành chính" - Bộ trưởng khẳng định.

Đề cập đến quản lý nhà nước thời kỳ tự chủ, Bộ trưởng cho biết, Bộ GDĐT sẽ rà soát các văn bản, quy định để tháo gỡ khó khăn, kiến nghị tới các cơ quan khác để cùng thấu hiểu, giải quyết; đồng thời ban hành sổ tay tự chủ đại học tới các cơ sở giáo dục cùng tập huấn, tăng cường phổ biến pháp luật trong tự chủ đại học.

Nói về tự chủ đại học, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, trên con đường đi rất khó, rất dài này có nhiều điều mới khó lường, cần phải sẵn sàng thích ứng.