Bi kịch của nam NSND bị tước danh hiệu, vào tù vì nợ nần

Cả một đời cống hiến cho nghệ thuật nước nhà với nhiều vinh quang, thế nhưng ở tuổi U70 nam nghệ sĩ phải sống trong cay đăng với hàng loạt bi kịch.

Nghệ sĩ Mạnh Linh, tên thật là Phạm Văn Lạng, sinh năm 1929 trong một gia đình thành thị ở tỉnh Hà Bắc, nay là tỉnh Bắc Giang. Đam mê nghệ thuật từ nhỏ, ông đã sớm bỏ nhà theo một gánh hát cải lương, sống cuộc đời lang bạt.

Đến năm 1945, ông quay về quê hương, gia nhập gánh hát Xuân Đài và sau đó tham gia cách mạng.

Mạnh Linh là một trong những diễn viên chính của bộ phim điện ảnh đầu tiên của miền Bắc sau năm 1954 - "Chung một dòng sông" (1959), đánh dấu bước ngoặt trong nền điện ảnh cách mạng Việt Nam.

Ông còn giữ chức Đoàn trưởng Đoàn kịch Bắc, một trong ba đoàn thuộc Đoàn kịch nói Trung ương, nay là Nhà hát kịch Việt Nam, trước khi được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc Nhà hát kịch Việt Nam năm 1972 và Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam năm 1983.

Ngoài vai trò lãnh đạo, Mạnh Linh còn là một diễn viên và đạo diễn tài năng, để lại dấu ấn với nhiều vai diễn trong các vở kịch nổi tiếng. Trong lĩnh vực điện ảnh, ông tham gia hàng loạt phim đình đám thời đó.

Đặc biệt, vai ông Thuấn trong phim "Tướng về hưu" (1988) đã tạo nên hình ảnh một vị tướng về hưu lạc lõng trong cuộc sống gia đình đang thay đổi, đối mặt với những giá trị đảo lộn. Vai diễn này đã khắc sâu trong lòng khán giả và khẳng định tài năng diễn xuất của Mạnh Linh.

Năm 1988, ông được phong tặng danh hiệu NSND, nhưng chỉ 8 năm sau, tức năm 1996, NSND Mạnh Linh bị tước danh hiệu vì bị buộc tội đồng phạm với con gái trong vụ án vay tiền mà không trả. Ông đã bán nhà để giúp con trả nợ, nhưng cuối cùng vẫn nhận án 8 năm tù giam.

Do tuổi cao sức yếu, ông được về quê dưỡng bệnh cho đến khi hưởng lệnh đặc xá, trong khi con gái ông chịu án đến hết năm 2003.

Nghệ sĩ Mạnh Linh có hai người con trai và hai người con gái. Người con trai cả mất sớm do tai nạn, để lại ba người cháu nội cho ông. Con trai thứ hai nghiện ma túy, phải đi cai nghiện, để lại hai cháu trai cho ông bà nội nuôi nấng.

Sau khi được đặc xá, ông chuyển về Hà Nội sống cùng vợ và các cháu nội trong căn hộ chật chội, chỉ vỏn vẹn 12 mét vuông.

Những năm tháng cuối đời, ông mắc nhiều bệnh tuổi già như tiểu đường, cao huyết áp, rối loạn tiêu hóa. Mặc dù được đồng nghiệp tạo cơ hội để cải thiện thu nhập bằng cách tham gia lồng tiếng, ông từ chối vì lo ngại tai tiếng.

Ông sống ẩn dật và đến nay, vẫn là người duy nhất bị tước danh hiệu NSND. Nếu còn sống, ông đã 95 tuổi, tuy nhiên, cũng có thông tin ông đã qua đời nhưng không rõ năm nào.

Trước đó, báo Vnexpress ngày 23/4/2002 cũng có bài đăng với thông tin: "Nghệ sĩ Mạnh Linh vinh quang và cay đắng". Nội dung được báo đưa như sau:

Nghệ sĩ Mạnh Linh

Vụ án xù nợ năm 1996 mà ông là một bị cáo đã như gáo nước lạnh dội lên đầu những người hâm mộ Mạnh Linh. Ông bị buộc tội đồng phạm với con gái trong việc vay tiền mà không trả được. Kết thúc là một án tù 8 năm dành cho ông, nhưng do tuổi cao, sức yếu, nên ông được về quê ở Gia Lương, Bắc Ninh dưỡng bệnh cho tới khi được hưởng đặc xá. Những cán bộ giữ trọng trách ở các cơ quan tư pháp, phần đông đều là người hâm mộ ông. Họ tỏ ra rất nhân đạo với người nghệ sĩ tài danh một thuở. Trong buổi công bố lệnh đặc xá, Mạnh Linh đã được chọn thay mặt những người may mắn lên nói lời cảm ơn...

Ông đang sống trong một căn nhà chật chội, bừa bộn và nhếch nhác. Trong phòng ngủ 12 m của vợ chồng ông, sát giường ngủ là một cái bàn nhỏ, trên đặt đầy những vỉ thuốc khác nhau. Ông nói: "Tôi phải uống thuốc liên tục, vì đang mang trong người đủ các thứ bệnh, tiểu đường, huyết áp cao, rối loạn tiêu hoá...". Cuộc sống của ông rất thiếu thốn, chỉ có lương hưu mà phải nuôi tới 5 đứa cháu nội. Mạnh Linh có hai con trai và hai con gái. Con trai cả đã mất vì tai nạn, để lại ba đứa cháu cho ông bà nội. Cậu con trai thứ hai bị nghiện ma tuý, phải đi cai, lấy vợ có hai đứa con nhưng cũng lại phải nhờ ông bà phụ giúp tiền nuôi. Trong số hai con gái của ông, chỉ có một người trưởng thành yên ổn còn một người đang thụ án, tới năm 2003 mới hết hạn.

Mạnh Linh đã phải bán nhà giúp con thanh toán cho một vài người để giảm tội. Nhưng con gái ông đã chìm sâu vào vũng nợ.

Mạnh Linh sống gần như ẩn dật. Sáng dậy, ông ra phía Hồ Tây tập thể dục, về ăn một bát phở ở quán người nhà, coi như vừa là quà sáng vừa là bữa trưa. Ăn xong, tự bê bát ra để cạnh chỗ rửa. Rồi cả ngày ông cứ quanh quẩn vào ra, đọc dăm tờ báo, trò chuyện với vợ và con cháu. Thỉnh thoảng, có trận bóng đá trực tiếp, ông lại ngồi mách nước cho mấy đứa cháu cá độ... Thế là hết được ngày. Bạn đồng nghiệp cũ có người rủ đi lồng tiếng để kiếm thêm thu nhập nhưng ông từ chối. Ông nghĩ, mình vừa bị tai tiếng, con gái thì bị ở tù, giờ giọng mình lại vang lên trong phim thì hay ho gì, chỉ gợi lên những liên tưởng không đẹp đẽ mà thôi.