Ảnh chụp vòng tròn bí ẩn rộng một triệu năm ánh sáng

Kể từ lần đầu tiên được phát hiện vào năm 2020 bởi kính thiên văn vô tuyến ASKAP, thuộc sở hữu của cơ quan khoa học quốc gia Australia CSIRO, những vòng tròn vô tuyến bí ẩn, được gọi chung là ORC, nhanh chóng thu hút sự chú ý của các nhà thiên văn học.

Nguồn gốc của ORC đến nay vẫn chưa được hiểu rõ. Ba giả thuyết hàng đầu cho rằng chúng có thể là tàn tích của một vụ nổ lớn ở trung tâm thiên hà chủ, giống như sự hợp nhất của hai hố đen siêu lớn, hoặc là những tia năng lượng mạnh mẽ phun ra từ trung tâm thiên hà, hoặc là kết quả của một "cú sốc bùng nổ" từ quá trình sản sinh sao mới.

Vòng tròn vô tuyến bí ẩn ORC1. Ảnh: J.English/ EMU/MeerKAT/DES

Hình ảnh cập nhật về một trong những vật thể như vậy, có tên là ORC1, do kính viễn vọng vô tuyến MeerKAT tại Đài quan sát thiên văn Nam Phi thu thập và được công bố trên tạp chí Monthly Notices of the Royal Astronomical Society hôm 21/3 đang cung cấp cho các nhà nghiên cứu thêm thông tin để thu hẹp những lý thuyết đó.

ORC rất lớn, có chiều ngang khoảng một triệu năm ánh sáng, lớn hơn gấp 16 lần so với thiên hà của chúng ta. Mặc dù vậy, những vòng tròn vô tuyến kỳ lạ này rất khó nhìn thấy.

Cho đến nay, chỉ có 5 ORC được phát hiện bằng kính thiên văn vô tuyến. Chúng không thể quan sát được bằng kính thiên văn quang học, hồng ngoại hoặc tia X, theo Giáo sư Ray Norris từ CSIRO, một trong những tác giả của nghiên cứu.

"Chúng tôi biết ORC là những vòng phát xạ vô tuyến yếu ớt bao quanh một thiên hà với một hố đen hoạt động mạnh ở trung tâm của nó, nhưng không biết điều gì tạo ra chúng và tại sao chúng lại hiếm như vậy", Norris chia sẻ.

ASKAP và MeerKAT đang hoạt động cùng nhau để tìm kiếm và mô tả ORC, nhưng để hiểu rõ chúng, các nhà thiên văn học sẽ cần đến những kính viễn vọng vô tuyến mạnh mẽ hơn, chẳng hạn như Đài quan sát SKA đang được xây dựng với sự hỗ trợ của nhiều quốc gia như Anh, Australia, Nam Phi, Pháp, Canada, Trung Quốc và Ấn Độ.

"Không nghi ngờ gì nữa, các kính thiên văn của SKA sau khi được chế tạo sẽ tìm thấy nhiều ORC khác và có thể cho chúng ta biết thêm về vòng đời của các thiên hà. Cho đến khi SKA đi vào hoạt động, ASKAP và MeerKAT được thiết lập để cách mạng hóa hiểu biết của chúng ta về vũ trụ nhanh hơn bao giờ hết", Norris nói thêm.

Đoàn Dương (Theo Phys )